Navigatie, toen en nu

Een gezellig, leuk en informatief Scheepvaartforum
Bob R.I.P.
Berichten: 3142
Lid geworden op: 19 sep 2008 18:00
Locatie: Langedijk

Re: Navigatie, toen en nu

Bericht door Bob R.I.P. »

Je was als beginnende Sparks de klos als de kapitein morse had geleerd. Ik heb er zo eentje gehad op mijn tweede boot. Die vogel kon precies horen waarmee ik verbinding had en wat ik verder allemaal seinde.
't Leven is niet altoid roist met krente, 't is ok welders gortepap die skift is.

Jos Komen (R.I.P)

Re: Navigatie, toen en nu

Bericht door Jos Komen (R.I.P) »

Roercommando's, het nieuwe systeem was wel verwarrend voor ouwe rotten. :wink:
SAM_7419.JPG
SAM_7419.JPG (276.64 KiB) 2618 keer bekeken
Theo Horsten (R.I.P.)

Re: Navigatie, toen en nu

Bericht door Theo Horsten (R.I.P.) »

Die verwarring heeft nog heel lang geduurd. Dit boek is van 1935 - de oorspronkelijke, Engelse uitgave. Ik ging in 1951 naar zee en zelfs toen vroegen Engelse loodsen soms nog hoe het roercommando werd gegeven. Ze waren zelf al wel gewend aan het rechtstreekse roercommando, maar ze wilden zeker weten dat dit op het schip dat ze beloodsten ook zo was.

Je hebt me zo nieuwsgierig gemaakt, Jos, dat ik een Engelse en een Nederlandse uitgave van dit boek heb besteld. :-D
Percy F. Westerman is me gaan interesseren.
Overigens was hij de sparksen bepaald niet vergeten!

Afbeelding---Afbeelding---Afbeelding

Rechts Westerman zelf. Hij overleed in 1959 op 82-jarige leeftijd zijn laatste - honderachtenzeventigste - boek werd in datzelfde jaar posthuum gepubliceerd. Hij had een levenslang contract met zijn uitgeveer, Blackie & Son. Ltd.
Jos Komen (R.I.P)

Re: Navigatie, toen en nu

Bericht door Jos Komen (R.I.P) »

Het was niet de bedoeling je op kosten te jagen, Theo. :wink:
Maar ik ben nu toch wel benieuwd geworden naar de originele tekst van "tippel naar omlaag" via de trapladder.
Elders in het boek waren ze ook met zeelaarzen aan het tippelen. :)
SAM_7420.JPG
SAM_7420.JPG (252.49 KiB) 2535 keer bekeken
Theo Horsten (R.I.P.)

Re: Navigatie, toen en nu

Bericht door Theo Horsten (R.I.P.) »

Het was niet de bedoeling je op kosten te jagen
Geeft niks! Ik vind het interessant.
Percey F. Westerman schreef zijn eerste boek naar aanleiding van een weddenschap met zijn vrouw - om een sixpence - dat hij een beter verhaal kon schrijven dan dat wat hij op dat moment voorlas aan zijn zoon John F. C. Westerman die met waterpokken in bed lag. Die zoon schreef later zelf dertig jongensboeken.

Ik vind het Nederlandse taalgebruik van de jonkheer wel tenenkrommend, zélfs voor 1937. "Zij hebben als bevaren zeeman gemonsterd" vind ik nu niet bepaald een fraaie vertaling. Daar zal "AB" hebben gestaan, of misschien voluit "able bodied seaman", maar daar had hij natuurlijk simpelweg "matroos" van moeten maken.
Dat "Tippel naar omlaag", moet een poging zijn om zo'n typisch Engelse kreet uit de zeilvaart te vertalen. Ik ben benieuwd wat er werkelijk stond. Dat valt ook niet mee om dat te vertalen. Ik heb de vertaling van de Encyclopedie voor de zeilvaart er nog even op nagekeken waar ik destijds een flink stuk van voor mijn rekening heb genomen - we deden dat met drie vertalers - maar daar kan ik geen passende kreet vinden. Een commandao als "Away aloft!" vaak afgekort tot "Way aloft!" hebben we bijvoorbeeld niet vertaald. Maar met die kreet joegen ze de maten het want in, omhoog, niet naar beneden. Vandaar dat ik benieuwd ben wat daar oorspronkelijk stond.

Begin zestiger jaren trof ik in Riga een oude loods die in de dertiger jaren eerste stuurman was geweest en toen van pure nood als matroos op een Nederlands schip had gevaren. Daar had hij zelfs nog een aardig mondje Nederlands aan overgehouden. Hij vroeg of ik een woordenboek voor hem had, Engels-Nederlands of Duits-Nederlands, dat maakte niet uit. Hij wilde namelijk graag nog eens een Nederlandse brief schrijven aan vrienden van vroeger, maar de Nederlandse spelling was wat roestig geworden. Ik had Prisma woordenboeken aan boord en die heb ik hem toen cadeau gedaan.
Theo Horsten (R.I.P.)

Re: Navigatie, toen en nu

Bericht door Theo Horsten (R.I.P.) »

Jos schreef:ik ben nu toch wel benieuwd geworden naar de originele tekst van "tippel naar omlaag" via de trapladder.
Vandaag kreeg ik de originele Engelse uitgave van 1935. Dat is dus sneller dan de Nederlandse, want ik heb beide tegelijk besteld en de Nederlandse is er nog niet. Ik kan dus voorlopig alleen de tekst vergelijken van de pagina's die jij hier hebt neergezet, Jos, maar dat is al ruim voldoende om te kunnen vaststellen dat het een belabberd slechte vertaling is. Maar eerst voor wat betreft dat "tippelen". Dit stond er oorspronkelijk ...
    • Afbeelding
... dus hoe hij aan dat tippelen is gekomen, is mij een raadsel. Nip heeft verschillende betekenissen en is niet in één Nederlands woord te vangen, maar het heeft in alle gevallen iets van vlug, vinnig, fel. Zo betekent nip out naar buiten wippen, vlug even naar buiten gaan, rennen, vliegen, snellen. Ze moeten dus als de donder naar beneden komen, en niet als toeschouwers op de publieke tribune blijven staan toekijken. Die mannen zijn bezig met dekwassen op het "after well deck", het achterste kuildek. Die twee leerlingen staan dus bovenaan de trap aan de achterkant van de midscheeps en kijken naar beneden. Niet echt moeilijk te vertalen, zou ik zeggen, ook niet dat die trap ijzeren treden had, dus waarom dat een trapladder moest worden, weet ik ook niet.

Brian got hold of a mop, Kenneth een squee-gee. They went to work with a will.
Brian pakte een dekzwabber en Kenneth een rubber vloerentrekken, wisser, schuiver, waterschraper of hoe je zo'n ding ook maar wil noemen. Niks "begiftigd" worden en niks werken "in het zweet huns aanschijns", maar gewoon vlijtig of enthousiast aan het werk gaan.

"Where do we have our tea, please, sir?"
Kan het nog Engelser? Hoe kan hij dat nu toch vertalen met : "Waar kunnen wij onze portie in ontvangst nemen"? Gewoon: "Waar eten wij, meneer?" en verder niks, want ze eten daar natuurlijk niet alleen het avondeten, maar ook hun andere maaltijden. Gewoon voorin bij de matrozen.

Het boek is goed geschreven en Westerman weet duidelijk waar hij het over heeft, ook als ze een oppertje hebben gezocht onder Lundy. Deed me onmiddellijk terugdenken aan begin zestiger jaren. Als iemand toen op kantoor bij Wagenborg op de bevrachting riep: "Waar zit de Dintelborg?" dan was er altijd wel iemand die terugriep: "Die ligt achter Lundy!" Er was ongeveer een fifty-fiftykans dat dat klopte want als er iemand in het Bristolkanaal per ongeluk een harde wind liet, dan kroop de gezagvoerder van de 500-tonner Dintelborg onmiddellijk achter Lundy. :-D Maar dit geheel terzijde.

Dit stond er oorspronkelijk ...

Afbeelding----Afbeelding

Daar zit volgens mij geen verkeerd woord bij; Westerman weet van wanten en de jonkheer weet van toeten noch blazen. Wat ik een tikkie twijfelachtig vind, is die hoek die hij aanhoudt tussen het vuur van Lundy North en dat van Lundy South. Die mag niet groter worden dan dertig graden, zegt hij daar. Maar als je dat aanhoudt, sta je zo ver van Lundy af, dat je geen opper meer hebt. Heel Lundy is maar tweeënhalve mijl lang, dus wil je opper hebben, dan moet je toch op niet meer dan een mijltje uit de wal blijven en dan is de hoek tussen Lundy Noord en -Zuid toch bijna tachtig graden. Dat neemt echter niet weg dat het een prachtig voorbeeld is van het verschil tussen navigatie toen en nu en daar gaat het hier tenslotte om. Afstand houden en –controleren met je sextant. Ik deed dat regelmatig met drie punten, een Snellius, maar dan meer om de miswijzing van het kompas te bepalen dan om de zuivere standplaats die dat oplevert.

Ik ben blij met dit Engelse boek en ik ga het lezen ook. Intussen wacht ik op de Nederlandse uitgave om te kijken wat de jonkheer er verder allemaal van heeft gemaakt.
ferryvaneeuwen
Berichten: 2676
Lid geworden op: 25 nov 2004 22:59
Locatie: Krimpen a/d IJssel
Contacteer:

Re: Navigatie, toen en nu

Bericht door ferryvaneeuwen »

Theo schreef:wat de jonkheer er verder allemaal van heeft gemaakt
"heeft gebakken" past misschien beter..... :-D Zo'n jonkheer heeft natuurlijk geen enkele maritieme binding gehad, dat blijkt wel uit zijn teksten. Ik heb één keer met iemand van adellijke afkomst gevaren. Dat was met 1e stuurman baron de Vos van Waning op de Duivendrecht, een alleraardigste vent trouwens. Op de rol stond hij gewoon als van Waning genoteerd. Hij stond zich nooit voor op zijn afkomst, integendeel.
Jos Komen (R.I.P)

Re: Navigatie, toen en nu

Bericht door Jos Komen (R.I.P) »

De vertaling is van Jonkheer Rudolph Huibert Gerard Nahuys (1867-1945) Beroep: reserve luitenant infanterie landweer, tranlateur
Een beetje Jonkheer zat toen bij de cavalerie met op zijn minst de rang van majoor. :wink:
Een aan lager wal geraakte jonkheer dus, die via connecties jongensboeken mocht vertalen.
Deze doelgroep let niet zo op het taalgebruik, maar leest het in één adem en met rooie oortjes uit. :)
Is de originele Engelse uitgave van 1935 ook geïllustreerd, Theo?
Martinus
Berichten: 1003
Lid geworden op: 15 apr 2006 02:41
Locatie: Rio de Janeiro - RJ

Re: Navigatie, toen en nu

Bericht door Martinus »

Kapitein Brouwer schreef een keer over een man, ik meen van een van de volkeren van de Stille Oceaan, die 's avonds op het ruim ging liggen, naar de sterren keek en dan na een tijd een goede plaatsbepaling wist te doen. Ik vraag me nog steeds af hoe hij dat dan deed en of die kennis vroeger misschien ook in Europa en Arabië bestond.
Theo Horsten (R.I.P.)

Re: Navigatie, toen en nu

Bericht door Theo Horsten (R.I.P.) »

Martinus, de zeevaarders van Polynesië waren zeer bedreven in het van eiland naar eiland varen, maar op luik twee gaan liggen en na verloop van tijd dan een "goede plaatsbepaling doen", is een fabeltje. Die man zal ongetwijfeld met een redelijke betrouwbare breedte op de proppen zijn gekomen, maar een lengte kon hij onmogelijk bepalen. Dat is immers tot aan de constructie van een betrouwbaar uurwerk dat geschikt was voor gebruik aan boord van schepen, steeds het grote probleem geweest? Dat konden de Polynesiërs ook niet oplossen. Dat ze toch feilloos over de Pacific navigeerden, is iets anders. Daar kwam veel en veel meer bij kijken. Wind, deining, het gedrag van vogels. Een verandering van de deining wees bijvoorbeeld op de nabijheid van een eiland en zij wisten dan welk eiland. Het was wonderlijk en het was prachtig. Wil je er meer van weten, dan raad ik je aan het boek We, the Navigators - The Ancient Art of Landfinding in the Pacific aan te schaffen. Het is een uitgave van de University of Hawaii en geschreven door David Lewis, dé expert op dit gebied.

Wat die man op dat luik deed, was kijken welke ster er in top stond terwijl hij ergens op de harde schijf in zijn kop had staan welke sterren er op welk moment op welk eiland in top stonden. Aan de hand daarvan zal hij na een nauwkeurige bestudering van de sterrenhemel een redelijke gis hebben kunnen bepalen, maar meer ook niet. Pas op: geen geringe prestatie en weinigen zullen hem dat nu nog nadoen, maar toch geen werkelijke "plaatsbepaling". Hun navigatie beperkte zich tot wat de titel van dat boek zegt: "landfinding". Ze kwamen veilig waar ze wezen wilden en ook weer terug en daar gaat het tenslotte maar om.
    • Afbeelding----Afbeelding
Voor wat betreft Europa: de koene zeevaarders die lang voor Columbus en ook ver voor de Noormannen naar het Amerikaanse continent voeren, konden er ook wat van. Als dat je interesseert is er eigenlijk ook maar één boek: The Farfarers van Farley Mowat, een Canadese schrijver waar Harry Hogeboom me alweer geruime tijd geleden op attent maakte. Prachtig om te lezen. De Arabieren zullen met hun dhows ongetwijfeld ook op een dergelijke manier door de Golf en over de Indische Oceaan genavigeerd hebben.

----------------------------------------------------Afbeelding


Ja, Jos, The Call of the Sea heeft dezelfde illustraties van D.L. Mays. Acht in totaal, prachtige platen. Ook Mays wist van schepen, dat kun je zien. Maar eh ... die maten beleefden tenminste nog eens iets in die dagen! Met de teksten die bij die tweede plaat horen, zou Westerman vandaag de dag niet meer wegkomen, vrees ik. :-D Ik ben benieuwd hoe Nahuys dat heeft vertaald.
Bij die plaat hoort op pagina 95 ...

The negro, grinning like an ape, produced a few length of ropes, while the two white men careleslly drew automatics from their hip-pockets.

Op bladzijde 97 noemen ze die donkere kameraad ook nog Sambo! :shock:

Afbeelding----Afbeelding

't Is maar goed dat die jongens zo vlijtig aan het dekwassen zijn geweest, want ze liggen daar toch maar mooi met hun schone witte pakken en witte schoenen plat op dek!


Gesloten