Houtvaart

Een gezellig, leuk en informatief Scheepvaartforum
Theo Horsten (R.I.P.)

Houtvaart

Bericht door Theo Horsten (R.I.P.) »

Ik heb een vraag die ik ook al bij de buren heb gesteld omdat ik mezelf daar meer kans gaf op een antwoord. Na vierentwintig uur is het 250 keer gelezen, maar is er geen enkele reactie op gekomen en daarom probeer ik het hier ook maar. Twee ijzers in het vuur is beter dan eentje.
Ik heb er een nieuw topic "Houtvaart" van gemaakt omdat we daar dan veel meer in kwijt kunnen - Vinke Houtvaart, om maar eens iets te noemen - maar als de moderator van mening is dat het toch beter naar "Wie weet...?" kan, is dat ook prima. Ik ben zo gemakkelijk als een pet van een kwartje. :wink:

Het gaat om het volgende...

Op 26 december 2008 schreef ik HIER...
De houtvrachten vanuit Finland naar Nederland en Engeland lagen zo rond de 150 gulden per standaard
Dat was in 1951. Die 150 gulden per standaard zuig ik niet zomaar uit de dikke duim. Die zat al die jaren wel in mijn hoofd, maar deze week vond ik de bevestiging in een aantekening van mijn vader uit juli 1951: 110 standaard van Kotka naar Southampton tegen £14-10-0 per standaard.

-----------------Afbeelding

Het Engelse pond was toen Fl.10,65 waard, een koers die de munt jarenlang behield. Voor het gemak rekende je een pond op een tientje en een shilling op vijftig cent. Twee en zes was 1,25. Makkelijk rekenen. Maar die £14-10 was tegen die koers van 10,65 toch mooi ruim 154 gulden en dus besomde je op zo'n houtreis maar liefst 17.000 gulden. Dat had toen dezelfde koopkracht als 132.775 gulden oftewel 60.250 euro nú. Geen wonder dat het in 1951/'52 wat dat betreft een waar gekkenhuis was. Men wilde niet eens vracht mee "naar boven" nemen, maar voer liever na lossing meteen in ballast terug, de Baltic in, voor een volgende lading gezaagd hout, dat leverde meer op.

Komt dan toch eindelijk mijn vraag:
    • Is er iemand die weet hoe de houtvrachten van Scandinavië naar Nederland, Engeland, België, Frankrijk zich daarna over de jaren hebben ontwikkeld, of waar ik dat zou kunnen vinden? Misschien heeft iemand misschien nog een oud boekje van vader of opa waar die de vracht in bijhield? Is er onder onze geachte leden of onder onze vele niet geregistreerde gasten soms iemand die vroeger – en dan bedoel ik in de zestiger en zeventiger jaren - op een scheepvaartkantoor bij de bevrachting heeft gewerkt of als waterklerk in Zaandam of Amsterdam schip op schip af ging en die getallen nog in zijn hoofd of misschien ergens in een schriftje heeft?
Om duidelijk te maken waarom ik dit graag wil weten: Als je die vracht van 14 pond en 10 shilling omrekent naar de koopkracht van nu, dan kom je uit op een vracht van 117 euro per kubieke mater. Dat is krap 162 dollar per kubieke meter, want vrachten laten zich nu eenmaal makkelijker in dollars vergelijken.
In 2010 moest je voor 40 dollar per kubieke meter van Sint Petersburg naar Houston varen en voor 28 dollar naar de UK. Van Archangel naar Rotterdam moest voor 33 dollar.
Vandaar dat ik dat wel eens in grafiek zou willen zien. Waarom die vrachten begin vijftiger jaren zo hoog waren, weet ik, maar wanneer kwam het omslagpunt en hoe verliep dat verder?

Bij voorbaat mijn dank voor de inspanningen!

Gebruikersavatar
jdbvos
Berichten: 10557
Lid geworden op: 22 apr 2006 16:17
Locatie: Groningen
Contacteer:

Re: Houtvaart

Bericht door jdbvos »

Dat verbaast me niks, dat je daar geen antwoord op krijgt....
Ik zou het ook niet weten !
Maar ik ben het met je eens: ergens is die data te vinden !
Mijn gok zou zijn: een hele oude rederij met een (oud- én lang-) hout-verleden...
Dus ik zou je aanraden eens kontakt te zoeken met je ouwe baas Wagenborg....die hebben toch ook een flink archief, dunkt me....
Als dié die gegevens niet heeft...... :roll:
Oost, west...ook best
Gebruikersavatar
gerard tenerife
Berichten: 6491
Lid geworden op: 22 mei 2009 21:01
Locatie: valle san lorenzo,tenerife,spanje

Re: Houtvaart

Bericht door gerard tenerife »

Het spijt me Theo maar ook ik moet je het antwoord schuldig blijven op je vraag. Maar ook in de jaren 1955/56 was het op de groote vaart ( rederij Amsterdam) normaal om de halve tijd in ballast te varen. Europa - USA (Oost kust) 14 dagen stomen dan soms 1 tot 2 weken op je beurt wachten en dan met kolen terug naar Europa 12 dagen. Bombay Perth balast, 4 dagen laden 14 dagen lossen Bombay en weer terug. Bombay Capetown ballast laden voor Hamburg, enz. Als dekjongen en O/G had je geen kenneis van de vracht :roll:
mvg Gerard.
een pessimist is een optimist met veel ervaring.
Gebruikersavatar
Harry G. Hogeboom
Berichten: 14381
Lid geworden op: 22 jul 2004 02:07
Locatie: Canada

Re: Houtvaart

Bericht door Harry G. Hogeboom »

een nieuw topic "Houtvaart" van gemaakt
Daaar doe ik niet aan mee Horsten, maar als je d'r nou eens " Hout & Zout" vaart van zou maken :lol: :mrgreen: .....eregns heppik een boekie over dat onderwerp, d'r staat een gozer op met een pet van een kwartje op z'n kop! :mrgreen:
MVG HGH.
"Don't sweat the small stuff"
Theo Horsten (R.I.P.)

Re: Houtvaart

Bericht door Theo Horsten (R.I.P.) »

Bedankt voor de reacties. Waar ik, afgezien van iemand van een rederij, eigenlijk op hoop, dat is dat zich een oud-kapitein meldt die, net als ik, vroeger nog voor kaplaken gevaren heeft en daarom exact bijhield hoeveel de vracht van elke reis beliep. Zelf deed ik dat uiteraard ook, maar al die papieren zijn aan het eind van mijn vorige leven, samen met nog veel meer wat nu waardevol zou zijn, verloren gegaan.
Vannacht werd ik wakker en wist opeens wie dat misschien nog allemaal op zolder of in een kast heeft liggen, dat wil zeggen: tot 1962, maar dat is dan toch in elk geval tien jaar na de datum waarvan ik een vracht weet. Heeft iemand anders dat ook wel eens? Je bent allang weer met iets anders bezig en denkt er helemaal niet meer aan, maar ergens in je kop schijnt er toch nog iets ongemerkt verder te googelen en dan word je wakker en je weet het!
Bruins Slot, van de Francina, die heeft dat vast nog allemaal ergens liggen. Die kwam een poosje terug ook zomaar met een maandrapport uit 1958 waarvan ik niet eens meer wist dat we die bij Wagenborg moesten maken. Dat was niet meer dan een heel beknopt overzicht van wat je die maand allemaal had gedaan. Haven, tijd aankomst en vertrek, wat en hoeveel geladen of gelost.
Maar die heeft in de jaren dat hij kapitein was, alleen maar voor - of is het "op"? - kaplaken gevaren. Toen moest de baas je dus vertellen hoeveel de vracht was. Nadat we een vaste gage hadden gekregen, was dat meteen afgelopen. Je kreeg wel een charter, maar daar was vlijtig met het Typexkwastje in gewerkt.

Dat die houtvrachten in 1950-'51 zo skyhigh waren, kwam doordat er na de oorlog overal in Europa gebouwd moest worden en er dus een enorme vraag naar Scandinavisch hout was. Tijdens de oorlog was het gezaagde hout voor Engeland voornamelijk vanuit Canada gekomen, maar ook toen in beperkte mate omdat ze de scheepsruimte voor andere dingen nodig hadden. Na de oorlog moesten er in Engeland 200.000 huizen per jaar worden gebouwd en ze moesten knokken om het daarvoor benodigde hout binnen te krijgen. Er moest in 1950 en 1950 elk jaar 1,5 miljoen standaard hout geïmporteerd worden en dat is een hele smak, dat kan ik je verzekeren.
Harold Wilson, de latere premier van Engeland, zat sinds 1947 in het Britse kabinet als President of the Board of Trade en die lag in het Lagerhuis doorlopend onder vuur omdat hij niet genoeg hout inkocht en te lang bezig was met onderhandelen met de Noren en de Zweden en de Finnen en vooral met de Russen die hun hout voor een aanzienlijk lagere prijs aanboden.
Toen kwam de Koreaanse Oorlog er ook nog eens overheen waardoor de vrachtprijzen nog verder opgejaagd werden. En doordat scheepseigenaren veel liever geen lading meenamen als ze de Oostzee ingingen, gingen ook die vrachtprijzen nog verder omhoog.
Iedereen die een kuster had, moest in de jaren direct na de oorlog een bepaald aantal reizen voor de regering maken, met stenen van Zweden en Noorwegen naar de Zuiderzeewerken en plaatsen waar de dijken tijdens de oorlog waren doorgebroken. Daar stond een vaste vrachtprijs voor die veel te laag was in vergelijking met de normale vrachten, dus niemand had zin om die reizen te maken, maar ze kwamen er niet onderuit.

Maar goed, ik zoek nog wel even door. Intussen hou ik me aanbevolen voor gegevens.
Gebruikersavatar
Harry G. Hogeboom
Berichten: 14381
Lid geworden op: 22 jul 2004 02:07
Locatie: Canada

Re: Houtvaart

Bericht door Harry G. Hogeboom »

- of is het "op"? - kaplaken gevaren.
Eeeh Schipper, Nooit geweten toen ik als jochie naar die " Potjes uit verre Landen die de Ijssel op kwamen stormen met een zware deklast hout" stond te kwijlen :lol: ......nooit geweten dat die ouwe's "op kaplaken" voeren.....NOOIT de uitdrukking zelfs maar gehoord........denk dat ik het wel begrijp....maaaar leg dat eens even duidelijk uit a.u.b. dankuwel. Ik weet zeker dat ik niet de enige ben die niet exact weet wat dit betekend.......maaar "ze" houden allemaal wijselijk de kaken dicht :mrgreen:
Ik weet dat je druk bent, maar dit moet er dan maar even tussendoor :oops: :lol:
MVG HGH.
"Don't sweat the small stuff"
Theo Horsten (R.I.P.)

Re: Houtvaart

Bericht door Theo Horsten (R.I.P.) »

Kaplaken is een percentage van de vracht, een heel oud begrip dat inmiddels volledig in onbruik is geraakt. Vroeger was het heel normaal. Als kapitein had je een basisgage en daarbovenop een percentage van de vracht. Hoe hoog, dat lag aan de grootte van het schip. Hoe groter het schip, hoe lager het kaplaken. Bij Wagenborg had je op een 500-tonner 1,5 procent en op de grotere schepen 0,5 procent kaplaken. Ik hoop morgen of overmorgen meer duidelijkheid te hebben over de hoogte van de vrachten zo rond 1960, maar er staat me iets bij van 100 gulden per standaard, terwijl zout iets van een tientje per ton was. Een rondreis met 500 ton zout heen en pakweg 185 standaard hout terug, kon je net in drie weken doen. Dat leverde dan 5000 plus 18500 is 23500 gulden vracht op, waarvan jij goed 350 gulden kreeg. In die jaren niet slecht. En het was anderzijds ook weer niet zo'n percentage dat je er onverantwoorde risico's voor zou nemen. Op de 500-tonners was het streven altijd om 200 standaard mee te nemen, wat je maar een enkele keer lukte. Die 15 standaard meer leverde je dan 22,50 extra op, niet direct een bedrag om bewust onveilig voor te varen.
Kaplaken was best leuk. Het gaf je toch een zeker belang in het schip en de exploitatie. Het bezwaar was dat het niet werd meegerekend als je ziek of werkeloos werd. Ik meen dat het ongeveer tezelfdertijd is afgeschaft als de overgang van los hout naar paketten. Ik loste toen al voornamelijk af en als aflosser had ik geen kaplaken, maar een vaste daggage.

Van oorsprong was "kaplaken" een "fooi" die een schipper kreeg. Ik deed als aflosser op de "Kroonborg" een keer een time-charterreis voor Splietfoff, van Gdynia naar Duinkerken. Ik loste in Klaipeda en het time-charter ging in "on dropping pilot Klaipeda" en eindigde zodra de laatste hijs in Duinkerken aan de wal ging. Iemand van Spliethoff belde me toen thuis en zei toen dat ze, als ik een snelle reis maakte, bereid waren om een goed "kaplaken" te betalen. Dat was dus duidelijk geen percentage, maar die ouderwetse "fooi". Ik deed het echt niet voor de centen en, Spliehoff kennende, die toen bekend stonden als een slechte betaler van zijn kapiteins, had ik bepaald geen hoge verwachtingen van dat kaplaken, maar ik maakte een heel goede en zeer snelle reis waar nog wel iets over te vertellen is. Hoe het ook zij: ik lag keurig op tijd in Delfzijl, was op kantoor waar ze me complimenteerden met een snelle reis omdat ik zo mooi op tijd was om weer te laden voor Barcelona, toen ik dáár door Spliehoff werd gebeld. Ze waren buitengewoon tevreden en wilden weten waar ze die 900 gulden konden storten die ze me graag als kaplaken wilden geven. Ik wist niet wat ik hoorde, want dat was toen een mooie cent.
Maar dat is denk ik de laatste keer dat ik die uitdrukking in verband met mezelf heb horen gebruiken. Het is een verdwenen woord.

Maar vandaar dat ik dat vroeger voor elke reis moet hebben bijgehouden. Had ik nu die papieren nog, dan kon ik het zo in grafiek zetten. Maar ja, dat is helaas allemaal verdwenen. Ik heb Bruins Slot gemaild. Als die het niet meer op papier heeft, herinnert hij zich misschien nog wel bedragen.
Gebruikersavatar
Compass
Berichten: 3062
Lid geworden op: 22 jul 2004 11:11
Locatie: Groningen

Re: Houtvaart

Bericht door Compass »

@ Harry,

Kaplaken was een bonus die de Kapitein ontving bovenop zijn (veelal schamele) basis salaris en werd uitgedrukt in procenten van de vracht. Let wel, niet dat hij dan een aantal standaards hout op zijn afrekening kreeg bijgeschreven maar een percentage van de vrachtPRIJS.

Overigens worden de begrippen vracht en lading vaak dooreen gebruikt maar, zonder me er op wetenschappelijk verantwoorde wijze in te verdiepen, kun je eigenlijk stellen dat vracht (freight) slaat op de verschepingskosten en lading (cargo) op de massa te verschepen goederen.
Eigenlijk heb je dus op de Heusdense reuzen ook op een vrachtschip gevaren want je voer tenslotte tegen een vrachtprijs. :-D

Een ander, volgens mij ook typisch kustvaart verschijnsel was het voedingsgeld. De rederij betaalde dan een X bedrag per persoon per dag uit aan de Kapitein en die moest dan maar zorgen dat iedereen voor dat bedrag een knappe maaltijd op zijn bord kreeg.
Het behoeft geen betoog dat er altijd opportunisten waren die daaruit ook nog een bron van extra inkomen destilleerden door zo goedkoop en weinig mogelijk in te kopen c.q. verstrekken.
Hoewel dit systeem al vóór de oorlog wettelijk verboden was heeft het nog tot ver in de jaren ’70 bestaan en wel met name bij :oops: de Groninger kustvaart.

Grt
Bert de Boer

Kan wel zien dat die Horsten veel sneller kan typen dan ik :) :)
Ben weer eens tweede geworden :-D
Gebruikersavatar
Harry G. Hogeboom
Berichten: 14381
Lid geworden op: 22 jul 2004 02:07
Locatie: Canada

Re: Houtvaart

Bericht door Harry G. Hogeboom »

Ben weer eens tweede geworden
Ach jaa Bert.........." vele laatsten zullen de eersten zijn" :lol: en we weten allebei dat er altijd van die klanten tussen lopen met van die vlugge "type-vingertjes" :mrgreen: :lol:
heb je dus op de Heusdense reuzen
In het vervolg wel graag Reuzen met een hoofdletter RRR Bertus :lol: .............tjaa op "de tankers" was het uiteraard van het zelfde (kap)lakense pak, met dien verstande dat er "onder de reis" nog driftig met de lading " gehandeld" kon worden. Dat lag vaak een beetje van het charter af, maar in feite kwamen wij "op de Reuzen" maar heel zelden terecht in de loshaven die in de laadhaven werd bepaald. PG laden en "orders Japan".ergens in de Zuid Chinese Zee werd er dan al of niet een ei gelegd door de eigenaar van de lading, die dan ook nog wel eens " van eigenaar" was gewisseld. Op de terug weg " Orders PG" en soms tot IN de PG, maar veelal daar bij Straat Appelmoes kregen we door "waar te gaan laden"..........om dan te horen " Orders Landsend". En OOK die werden veelal gewijzigd. Ik kan daar nu geen percentages meer van geven, maar in m'n geheugen lag dat zeker in de orde van grootte van 50% ( 50% wijzigingen bedoel ik dan!)

Er staat me zelfs bij dat met een reissie PG naar Zuid Amerika, we "Orders La Plata" kregen...wat in mijn geheugen dan op Montevideo neer kwam.
Die meer "reguliere en routineuze" tanker jongens die op een lijndienstje tussen de PG en Rotterdam voeren, die hoefden zelfs de koerslijn in de kaart niet meer te veranderen, maar dat soort busdienstjes heeft mij nooit aangesproken en heb ik dus geen ervaring mee :mrgreen:
Wat betreft die vreterij, daar ouwehoeren we nog wel eens over.............ALLES meegemaakt tussen " Op mijn boot GOED vreten".........en " als je een eitje wilde moest je dat stelen!" EN een hofjood die met een injektienaald een( 1) borrel uit de jeneverfles trok en z'n klanten zodoende belazerde.......tot aan muitende Chinezen toe. Maar nou raak ik echt van koers. :oops:
zeer snelle reis waar nog wel iets over te vertellen is.
Nou ik dus dank zij je snelle "typevingertjes :lol: " precies weet hoe die ouwe's vroeger hun klauwtjes in de zak met Kaplaken hadden :mrgreen: ( ik had zo tussen water en wind wel zoiets gedacht, maar het woord nog NOOIT gehoord!)..........NOU wil ik dat andere verhaal van die snelle reis ook wel graag horen astublief, dankiewel:lol:

Persoonlijk had ik nog wat graag nog als massinist van een Cochran keteltje op een windjammer gevaren, waar de dekboys die lange planken door een luik in de boeg naar binnenwerkten en dan ergens in de Aussie Grote Bocht aan een door Jossie Komen in elkaar gevaren steigertje weer moesten lossen, om dan vervolgens graan in zakken te laden voor Europa........maar nu haal ik geloof ik een aantal verhalen door elkaar :mrgreen: :lol: :oops:
MVG HGH.
"Don't sweat the small stuff"
Gebruikersavatar
gerard tenerife
Berichten: 6491
Lid geworden op: 22 mei 2009 21:01
Locatie: valle san lorenzo,tenerife,spanje

Re: Houtvaart

Bericht door gerard tenerife »

"kaplaken"
Kan me niet herinneren het woord ooit gehoord te hebben, maar ik was natuurlijk een buitenlander in Delfzijl :wink: :lol:
Uittreksel van mijn eerste arbeids contract als kapitein op de Lauwersborg, wat het werd toen ik naar de repeto (groter) ging weet ik niet meer, wel dat toen bleek dat de repeto een vast schip voor mij zou worden, we het "kaplaken" op mijn verzoek maar afgeschaft hebben i.v.m. doorlopende time charters enz. enz.

Afbeelding

mvg Gerard
een pessimist is een optimist met veel ervaring.


Plaats reactie