Juttersbitter is hartverwarmend...

Alles over boeken, schrijven, uitgevers etc.
Plaats reactie
Theo Horsten (R.I.P.)

Juttersbitter is hartverwarmend...

Bericht door Theo Horsten (R.I.P.) »

        • Afbeelding.
Juttersbitter heb ik nog nooit gedronken en ik ben ook niet direct van plan om het te gaan drinken. Maar, als ik het ooit nog eens ergens tegenkom, dan zal ik het zeker proberen. Dan wil ik ervaren of het doet wat goede, pure drank, drank zonder vreemde en onnodige toevoegingen doet. Als je van goede, pure drank zoals een malt whisky of een echte goede Franse cognac, maar ook de simpele maar zuivere tsipouro die ik hier in Macedonië drink, een heel klein slokje neemt waarna je de drank heel even over je tong laat rollen om het op de juiste temperatuur te brengen en het dan langzaam doorslikt, dan voel je het langs de wand van je slokdarm glijden en in je maag terechtkomen. Daar blijft het zacht en aangenaam gloeiend liggen. Dat is hartverwarmend.

Het boek Juttersbitter van Cees Bakker deed hetzelfde met me. Ik begon te lezen, aandachtig, niet gehaast en het smaakte zo goed dat ik bleef lezen. Die goede drank strijkt langs de binnenkant van je slokdarm. Waar strijkt goede tekst langs? Ik weet het werkelijk niet. Langs je hart? Langs je ziel? Langs hetzelfde waar ook goede muziek langs strijkt, misschien. Hoe het ook zij, het effect was hetzelfde en toen ik aan het werkelijk prachtige eind van het boek kwam, lag het geheel warm in mijn binnenste. Vandaar: een hartverwarmend boek.

Dat het hetzelfde effect heeft, komt omdat het – net als bij die drank – een “puur” boek is. Een autobiografisch verhaal zonder vreemde en onnodige toevoegingen. Zonder franje of fratsen. Nergens een poging om het mooier of interessanter te maken of te doen lijken dan het in werkelijkheid was. Datzelfde geldt ook voor het Nederlands waarin het is geschreven: sober, prettig leesbaar, geen onnodige aanhalingstekens en al helemaal geen uitroeptekens. Heel economisch geschreven; er staat geen woord te veel in. Maar ook geen woord te weinig. Hier en daar doet het taalgebruik wat gedateerd aan, maar dat is niet storend. Integendeel: het hoort bij de auteur. De doelgroep zal zich er heel zeker niet aan storen.

Voorts is het foutloos of in elk geval zo foutloos als een goed gecorrigeerd manuscript maar kan zijn en ook dat zien we wel eens anders. Ik zweer het: de enige fout die ik in het hele boek tegenkwam – en dan bedoel ik gewoon lezend, dus zonder speciaal op zoek te zijn naar fouten – was een fout die niet groter was dan een speldenknop. Op pagina 104 ontbreekt de tussen-n in “speldenknop”. Dat is alles. Het is evenwel mogelijk dat Cees Bakker – of de corrector – het Witte Boekje heeft aangehouden, al is me dat verder niet opgevallen. Als dat zo is, is zelfs dat geen fout.

Ik zei het al: Juttersbitter is een autobiografische vertelling. “Herinneringen aan een zoektocht”, is de ondertitel. Bakker wilde zijn levensverhaal op papier zetten. Na eerst een hartinfarct te hebben gehad en vervolgens nog een herseninfarct, werd het hem pijnlijk duidelijk dat hij, als hij dat plan ooit nog wilde uitvoeren, zou moeten voortmaken. Hij is van hetzelfde bouwjaar als ik, 1934, en dan begint de tijd echt te dringen. “Ik ben in het wilde weg gaan tikken op de schrijfmachine,” zei hij in september 2012 in dit interview met het AD.
Iedereen die vele jaren schrijft of probeert te schrijven en zo ongeveer alles wat hij ooit schreef , heeft bewaard, inclusief alle mislukkingen, weet wat dat op den duur voor een enorm pak papier oplevert. Dat daar uiteindelijk toch een boek uit is voortgekomen, is mede te danken aan een heel goede redacteur. Die is, zoals ik hier al vaker heb betoogd, werkelijk goud waard voor een schrijver. Dat ik dit hier noem, heeft een reden. Ik kom daar straks nog op terug. Na deze vrij lange, maar naar mijn gevoel noodzakelijke inleiding, wordt het tijd om nu eindelijk eens te vertellen waar het boek over gaat en wat het voor een boek is.

Het eindresultaat is een mooi, menselijk boek. In krap tweehonderd pagina’s vertelt Bakker ons over de drie periodes die misschien niet zijn hele leven, maar wel zijn gevoelens en emoties in dat leven bepaalden. Cees Bakker werd in 1934 in Den Helder geboren als zoon van een marineman. In deel 1 beschrijft hij zijn ervaringen tijdens de Tweede Wereldoorlog. Zijn moeder vlucht in mei 1940 met Cees en zijn twee zusjes uit het gebombardeerde Den Helder waarna ze uiteindelijk in Hoorn terechtkomen. Zoals voor iedereen uit die tijd vormt die oorlog een belangrijk en duidelijk gemarkeerd separaat deel van ons leven. Herinneringen en beelden die je altijd bij zullen blijven. Ik herkende daar veel in. Hij beschrijft dat goed. Sober en duidelijk, begrijpelijk voor de tegenwoordige en latere generaties. In nog geen zeventig pagina’s schrijft hij een waardevol stukje geschiedenis, opgetekend door iemand die het meemaakte.

Deel 2 kreeg de titel “Ze zee, de zee” mee.
Op zijn 16de gaat Cees Bakker, tegen de zin van zijn vader, als bakszeun, met de Boskoop van de KNSM naar zee. Hij maakt een reis naar Zuid-Amerika en naar de Antillen. Die reis beschrijft hij heel gedetailleerd, heel goed, heel beeldend en met veel humor. Ik ga daar hier niet verder over uitweiden, maar wil volstaan met te vermelden dat Cees Bakkers hele zeemansloopbaan in dit tweede deel van het boek over opnieuw zeventig pagina’s is samengebald. Die eerste reis als bakszeun was zo belangrijk voor hem, dat hij het niet nodig vond om ons verder nog iets over zijn varende loopbaan te vertellen. Op pagina 156 noemt hij min of meer terloops dat hij het uiteindelijk tot eerste stuurman bracht, maar waar en hoe, dat vertelt hij niet. Dat hoeft ook niet. Het is geen maritiem verhaal. De twintig jaar die hij op zee doorbracht, vormde onderdeel van zijn zoektocht. Een zoektocht naar wat? Naar wie? Naar zichzelf. Naar de zin van alles. Naar een klein beetje erkenning en een klein beetje liefde, twee belangrijke zaken die we allemaal nodig hebben.

Deel 3, “Een liefdesverklaring”, beslaat slechts tweeënveertig pagina’s maar vormt een prachtig sluitstuk. Daarin valt alles op zijn plaats. Op het allerlaatste moment vinden vader en zoon elkaar alsnog. Het is naar het leven geschreven, maar was het dat niet, als Cees Bakker een verhaaltje uit de duim had gezogen, dan zou je bij dit slot hebben gedacht: Nou ja, zeg… de Zangeres Zonder Naam ontbreekt er nog aan. Nu kreeg ik dat gevoel absoluut niet en dat vond ik erg knap. Juist in dit slot van het boek word je meegesleurd en opnieuw is het dit sobere, economische taalgebruik zonder een woord te veel, zonder nodeloze afleiding, dat je ademloos doet lezen en alle emotie die Cees Bakker toen moet hebben gevoeld, doet meebeleven. Nogmaals: knap geschreven. Je ontkomt niet aan de ontroering. Vandaar dat warme gevoel dat achterblijft als het glas leeg is, het boek dicht.

Dan een aantal slotopmerkingen.
Cees Bakker gaf dit boek volledig in eigen beheer uit. Hij was zo verstandig om geen van die “internetuitgevers” in de arm te nemen; verder wil ik daar geen woord meer over zeggen. Het resultaat is een werkelijk prachtig uitgevoerd boek, gebonden in een harde kaft, gedrukt op zwaar papier met een heel mooie, duidelijke letter. En dat alles voor € 12,50 plus porto. Alleen daarom zou je het boek al kopen: een dergelijke kwaliteit voor zo’n bescheiden prijs. Alleen om te zien is het al mooi. Een boek om achteloos op de salontafel te leggen. Gegarandeerd dat bezoekers het oppakken. Ik raad het iedereen van harte aan.

Wat ik niet zo goed begrijp, is het ontbreken van een ISBN nummer. Dat is simpel aan te vragen en dat zijn de kosten niet. Hoe Cees Bakker zijn boek nu denkt af te zetten, weet ik niet, maar het zou naar mijn mening zinnig zijn om alsnog een ISBN nummer aan te vragen zodat het in elke boekhandel te bestellen is. Ook kun je dan twee exemplaren naar de Bibliotheekdienst sturen. Dat is mijns inziens belangrijk. Dit is een boek voor een heel breed publiek, een boek dat een breed publiek verdient en dan moet het in de bibliotheken beschikbaar zijn. Het zal Cees Bakker, net zomin als mij, om het geld gaan, maar desondanks is het leuk om aan het eind van elk jaar een paar centen van de stichting LIRA te krijgen, al was het alleen maar om te kunnen zien hoe vaak je boek is uitgeleend.

En als het dan alsnog van een ISBN wordt voorzien en opnieuw uitgegeven, dan moet bij een volgende oplage de buitengewoon storende fout op pagina 194 worden verbeterd. Daar staat…

Afbeelding

… en dat op zo’n belangrijk moment in het verhaal. Je leest bijna ademloos en opeens struikel je werkelijk over die fout. Hoe die bij de laatste controle van de pdf aan de aandacht van de corrector kan zijn ontsnapt, begrijp ik niet zo goed. Maar het lijkt me alleszins de moeite waard – een vereiste, eigenlijk – om die alsnog te verbeteren voordat er meer boeken worden gedrukt.

Heb ik dan verder helemaal geen kritiek op dit boek? Nee, eigenlijk niet. Wat mij een beetje verwonderde was het taalgebruik in deel 2, het “maritieme” gedeelte. Daar trok ik zo nu en dan de wenkbrauwen bij op, maar meer ook niet. Dat valt óns op, wij, de lezers hier, de Kombuizers, de jongens van het ruime sop, de mannen met de verre blik die een mooi poosje op schepen hebben doorgebracht. Ik kan me vergissen, maar ik meen hier de hand van de redacteur in te herkennen omdat ik me niet kan voorstellen dat een stuurman ter grote omvaart deze woorden zou gebruiken. De doelgroep, de mensen die dit boek – naar ik hoop – vooral zullen lezen, zal het niet opvallen. Die denken dat het zo hoort en dat mag. Ik ga geen opsomming geven van de woorden, uitdrukkingen en zinnen die me even met het hoofd deden schudden omdat het niets, maar dan ook helemaal niets afdoet aan de kwaliteit van dit boek. Sterker nog: ik zou al onze geachte leden sterk aanraden om dit boek voor die paar centen te bestellen zodat ze zelf kunnen oordelen. Niemand zal zich bekocht voelen.

Theo Horsten

Gebruikersavatar
Brazuca
Berichten: 2133
Lid geworden op: 04 mei 2009 00:06
Locatie: São Paulo
Contacteer:

Re: Juttersbitter is hartverwarmend...

Bericht door Brazuca »

Dat is een mooie en gedegen recensie Theo.

Ik had al het vermoeden dat dit boek goed beoordeeld zou worden na het lezen van een fragment, wat nu hier te vinden is.

Inderdaad jammer dat het boek niet via de reguliere boekhandel te bestellen is, het lijkt mij inderdaad een boek wat meer potentie heeft dan alleen de beperkte oplage proberen te slijten aan vrienden, kennissen en andere belangstellenden. Maar dat was misschien ook niet de bedoeling van de schrijver/uitgever.

Al met al lijkt het mij een uitstekend en interessant boek voor kombuizers, en ik heb het intussen zelf ook besteld.
c.j.bakker

Re: Juttersbitter is hartverwarmend...

Bericht door c.j.bakker »

Hallo Theo,

Heel hartelijk dank voor je professionele recentie van het boek Juttersbitter, dat had ik niet verwacht.
En dan nog wel zo'n lang stuk en nog positief ook.
Je hebt gelijk zonder mijn redacteur was het boek niet geworden zoals het nu is.
Ook hem ben ik dan ook zeer dankbaar.
Fijn dat je de fouten er uit gehaald hebt.
Nogmaals ik ben ontzettend blij dat je van het boek genoten hebt en een mooie recentie hebt geschreven.
Misschien dat het nog zo ver komt dat het boek een isbn nummer krijgt en er een herdruk komt.
Maar ik voel echt dat ik een jaartje ouder aan het worden ben en alles snel te veel voor mij is.
We zullen zien, voorlopig heb ik nog wel wat boeken liggen en hopelijk worden die ook verkocht.

De eenvoudige site heet inmiddels http://www.boekjuttersbitter.nl
Dus voor iedereen die nog interesse heeft, zeker na het lezen van de recentie van Theo, bestel het boek!
Als ik zo vrij mag zijn.

Hartelijke groet uit het koude Holland

Cees Bakker
Theo Horsten (R.I.P.)

Re: Juttersbitter is hartverwarmend...

Bericht door Theo Horsten (R.I.P.) »

Je hebt een goed boek geschreven, Cees en dus is dat een goeie recensie waard.
Ik weet vrijwel zeker dat hier een reguliere uitgever voor te vinden zou zijn die het als paperback zou willen uitgeven. Die zet dan minstens 1000, maar ik denk wel 1500 exemplaren weg.

Deze prachtige gebonden uitgave is mooi voor jezelf en voor je familie en voor liefhebbers. Hoe dat voor deze prijs kan, is me niet helemaal duidelijk. Volgens mij verkoop je tegen kostprijs. Maar je komt uit het uitgeversbedrijf, dus wat klets ik ook eigenlijk. Jij weet heel goed wat je doet.

Als ik dit boek zelf in eigen beheer zou uitgeven, dan zou ik het ook als paperback doen en dan beginnen met 200 exemplaren. Als je er 120 hebt verkocht, ben je uit de kosten.

Geeft allemaal niet en dat gaat mij ook verder niet aan. Jij hebt geen zin meer in al dat gedoe en dat begrijp ik best. Maar zoals ik al zei: het boek verdient een breed publiek.
Gebruikersavatar
Brazuca
Berichten: 2133
Lid geworden op: 04 mei 2009 00:06
Locatie: São Paulo
Contacteer:

Re: Juttersbitter is hartverwarmend...

Bericht door Brazuca »

Ik heb het boek eind vorige week binnengekregen en heb het afgelopen weekend met veel plezier gelezen.
Het is in een goede en prettige leesbare stijl geschreven.
Op sommige momenten humoristisch, bewogen en als ex-zeevarende als lezer, met een flink aantal momenten van herkenning.

Kortom een prachtig boek wat voor iedereen goed leesbaar is, maar voor ex-zeevarenden nog net iets meer te bieden heeft.


Plaats reactie