Taal en zo...

[rspeur]

Ik lees net de inbreng van Jos, gelijk maar even door met iets anders.
Hebben we allemaal het geniale plan van Mories de Hont gefolgt? Ik ga geen foorbeelden geefen, maar de man wort hoe langer hoe meer een karekatuur fan sigself....
René

[Patru (R.I.P)]

De opvatting van de opiniepei(ij)ler gelezen.
Het valt nog mee dat hij niet gelijk de toegelaten spelling uit de 70'er jaren (buro, cado, nivo, aksie, etc.) verplicht wil stellen.
Groet, Paul G.

[Theo Horsten (R.I.P.)]

-------------
Maurice de Hond heeft geen plan en wil ook niets verplicht stellen. Hij pleit alleen maar voor een spellingsvereenvoudiging om in het onderwijs tijd vrij te maken voor andere zaken die voor de kinderen van vandaag belangrijk zijn. Over de uitwerking van een en ander laat hij zich niet uit; het is niet meer dan het openen van een discussie. De inbreng van Wim Daniëls in die korte discussie bij Pauw was veel interessanter, maar dat is tenslotte ook een autoriteit op dit gebied en De Hond niet. Hij pretendeert ook niet dat te zijn. De Hond zei een paar dingen die hout snijden. Het onderwijs loopt - altijd - achter op de behoeften van de tijd. Wat de kinderen nu leren - en dan bedoel ik op de basisschool, wat het belangrijkste deel van het onderwijs is - sluit van geen kanten aan op deze tijd. Ook niet wat taal betreft, terwijl taal het belangrijkste is dat de mens heeft. Taal onderscheidt ons van de dieren en dan hebben we het dus over de geschreven taal. Er is geen andere manier om kennis over te dragen dan taal. En dus is het belangrijk hoe we die taal schrijven. Daar moeten duidelijk regels voor zijn en afspraken over worden gemaakt om te voorkomen dat er bij het overdragen van kennis door middel van geschreven taal verwarring en misverstanden ontstaan. Daarbij moet onzin en onnodigheid worden vermeden. Of je nu pannekoek of pannenkoek schrijft, dat kan nooit aanleiding geven tot misverstanden en daarom is dat hele gedoe over die tussen-n een belachelijke zaak. Wim Daniëls wees er bovendien op dat er helemaal niets klopt van de regels die daar bij de laatste spellingwijziging voor zijn vastgesteld. En dat totaal onnodig. Er is geen enkel verschil tussen een koeiekut en een koeienkut. Het is zonnewijzer en geen zonnenwijzer, zoals het ook maneschijn is en geen manenschijn. Maar als je wel manenschijn zou moeten schrijven dan spreekt niemand die "n" uit, dus wat doet die daar?
Zelf zou ik een groot voorstander zijn van veel meer accenten. Wim Daniëls noemde het voorbeeld van "per se". Zo behoor je dat te schrijven. Dat slaat op niets. Waarom niet simpelweg "persé"?
Het woord "bedelen" kan twee betekenissen hebben die precies het tegenovergestelde van elkaar zijn. Is iemand een nuttig lid van de samenleving als hij de hele dag alleen maar bezig is met bedelen? Nee, als je de klemtoon op de eerste "e" legt, Ja als je die op de tweede "e" legt. Simpel te ondervangen door een accent: bédelen of bedélen. Zo zijn er veel meer voorbeelden van eenvoudig door te voeren veranderingen in de spelling die de duidelijkheid ten goede komen. Maar waar Daniëls ook op wees, is het gegeven dat een werkelijke spellingverandering tientallen jaren nodig heeft om helemaal door te werken en dat je verdomd goed moet weten wat je dan eigenlijk gaat veranderen. Maar dat er een discussie over komt, daar ben ik helemaal vóór.

Ten slotte is er dan ook nog zoiets als de schoonheid van de taal. Niet alleen hoe het klinkt, maar ook hoe het geschreven woord óógt. Voor de taal als middel om kennis over te dragen is dat niet van belang. Die taal moet in de eerste plaats doelmatig zijn, zonder onnodige tierlantijnen, zonder onnodige tekens. Zolang er nu maar geen enkele twijfel kan bestaan over de betekenis, is het goed. Wat zeker niet wil zeggen dat iedereen zou mogen schrijven wat hij of zij wil want dan wordt het een zootje. Juist voor de taal als middel om kennis over te dragen en te communiceren, moeten er vaste, niet mis te verstane regels zijn.
Voor schrijvers ligt dat natuurlijk heel anders. Een schrijver moet precies kunnen uitdrukken wat hij bedoelt. Die moet sfeer kunnen overbrengen, stemmingen en emoties, beelden en kleuren. Waarom geen eenvoudige versie van een taal met daarnaast een wat meer gecompliceerde, maar daardoor ook "mooiere" versie? Wat zou daar op tegen zijn? Als ik het wel heb, heb je dat onderscheid ook bij talen die niet met letters, maar met karakters worden geschreven zoals het Chinees, Japans en Koreaans. Het fijne weet ik daar niet van en daar ga ik me ook verder niet in verdiepen, maar ik zou daar wel iets in zien. Bepaalde woorden hebben door hun klank al een bepaalde "kleur" en soms zelfs een smaak. Azijn en zuur klinken zoals ze smaken, net als zoet en romig. Zo zijn er talloze voorbeelden. Datzelfde kan ook tot uitdrukking komen in de schrijfwijze. Ik kom bij dit onderwerp altijd weer terug op onze grote schrijver Arthur van Schendel. Hij leefde van 1874 tot 1946. Wie zijn roman Het fregatschip Johanna-Maria niet kent, zou eens een oud exemplaar moeten kopen, van 1930. Zijn Nederlands in de spelling van 1930 doet nergens gedateerd aan. Het is prachtig. het leest als een trein en het óógt ook prachtig. As je dat zou omzetten naar een spelling zoals die nu door sommigen wordt voorgesteld, zou er heel wat van die schoonheid verloren gaan.
Hetzelfde geldt voor de Bijbel, hoewel het daar meer een kwestie is van vertaling. Ik lees de Bijbel het liefst in de versie van het NBG van 1953. De nieuwe vertaling van 2004 spreekt mij veel minder aan. Maar ja, ik hou ook niet van opera's in een eigentijdse, bijna gedigitaliseerde uitvoering. Kwestie van smaak ....

De laatste spellingwijziging heeft naar mijn idee geen enkele verbetering gebracht en ik zit niet te wachten op een volgende. Maar als dat moet gebeuren, dan moeten we daar heel goed en ook heel praktisch over nadenken. Maurice de Hond gaf een voorzetje, meer niet en dat valt in hem te prijzen.

[rspeur]

Dank, Theo.
Vooral voor de nuances die je via Wim Daniëls aanbrengt.
René.

Overigens is het jammer dat Daniëls geen wekelijkse column in "Spijkers met koppen" meer heeft.

[Patru (R.I.P)]

Er is niets op tegen dat Maurice een discussie (opnieuw) begint.
Echter, zo ik het lees komt zijn mening er op neer dat je gelijke klanken ook op dezelfde manier zou moeten spellen. Dat betekent dan toch dat je ongelijke klanken verschillend gaat spellen? Naar mijn idee is dat terug naar af.
We hebben in dit landje nogal wat variatie in uitspraken van eendere woorden. De uniforme spelling van onze taal is toch juist bedoeld om misverstanden te vermijden?
Maar met een knipoog naar Remco Campert: Alleen het nadenken erover is al VURRUKKULLUK.
Groet, Paul G.

[Theo Horsten (R.I.P.)]

------------------

• 

dat je gelijke klanken ook op dezelfde manier zou moeten spellen

• • Lopend langs de gouw in de kou zie je nogal eens gauw een kauw.
    
    of ... Lopend langs de gau in de kau zie je nogal een gau een kau
    
    Of wordt dat dan ...
    
    Lopend langs de gou in de kou zie je nogal eens gou een kou?
    
    ... of horen we toch écht een "w" op het eind van elk van die woorden en wordt het dus ...
    
    Lopend langs de gouw in de kouw zie je nogal eens gouw een kouw?

Ga nog eens terug naar dat stukje uit Pauw - of Pau, of Pou - en luister naar wat Daniëls zei over het aantal klanken dat de Nederlandse taal kent en het aantal letters dat we in ons alfabet beschikbaar hebben om die klanken om te zetten in woorden die iedereen begrijpt. We hebben 22 alfabetletters - de c, de x, de q en de y doen niet mee want daar hebben we andere letters voor. HIER vind je het gesprek, beginnend op 42 minuten. Daar begint deze link ook gelijk.
Het is niet simpel. Er zijn heel goede redenen voor een bepaalde spelliing. Dat gaat allemaal goed zolang je nu maar niet begint met onzin als die tussen-n en -s. Die dienen geen enkel doel. Het verschil tussen gouw en gauw wel. De Hond zegt zinnige dingen en Daniëls is het met hem eens dat er iets moet gebeuren, maar dan niet zoiets als die au en ou. De Hond is geïnteresseerd in onderwijs, overtuigd als hij is dat dat vanaf groep 1 van de basisschool toegespitst moet zijn op de digitale wereld. De Hond is geen taalkundige, maar hij denkt er in elk geval over na. Eenvoudig is het niet, wél interessant voor wie zich met taal bezighoudt, uit liefhebberij of "om den brode".

Wat ze ook besluiten en wat ze ook veranderen, ik zal me bij het vertalen telkens weer moeten houden aan de officiële spelling van dat moment. Wat ik er persoonlijk ook van mag vinden of denken, ik moet me daar aan houden en Nederlands schrijven wat op dat moment als foutloos geldt.

[Martinus]

Ik heb de indruk dat veel veranderingen voortkomen uit het feit dat er mensen zitten die hun baan willen houden en daarom maar door blijven verzinnen.

Het nut van de laatste nieuwe spelling ontgaat mij volledig.

Je ziet het grenzeloos verzinnen ook in de overheidssector waar met zeeën geld gesmeten wordt om nieuwe computerprogramma's te maken die niet nodig zijn en het trouw altijd aan een overdosis van gebreken lijden en binnen korte tijd vervangen worden .

Wat ook ergert is dat de overheidsambtenaren hun officiële rapporten doorspekken met (Neder)engels en dat dat binnen die Nederlandse overheid klakkeloos geaccepteerd wordt.

In de zestiger jaren was er een krantje voor het jonge langharige tuig: Hitweek. Ik meen dat dit werd geschreven in het Nederlands 'zoals je het uitspreekt'.

1968-10-25 Hitweek v4n6 00.jpg (465.26 KiB) 3377 keer bekeken

[Theo Horsten (R.I.P.)]

Ik heb de indruk dat veel veranderingen voortkomen uit het feit dat er mensen zitten die hun baan willen houden en daarom maar door blijven verzinnen.

Dat is een bijkomend verschijnsel. In feite hebben die spellingsveranderaars geen enkele invloed op de wezenlijke taal. Taal is een levend iets dat steeds in ontwikkeling is, helemaal buiten de lieden om die jij bedoelt. De échte taal is de gesproken taal en die ontwikkelt zich. Die gesproken taal moet omgezet worden in geschreven taal om redenen die ik eerder noemde: zonder geschreven taal kun je geen kennis delen. Niet op wereldwijde schaal. Niet zo dat die kennis ook bewaard wordt. De geschreven taal past zich aan de veranderingen in de gesproken taal aan en niet andersom. Laat die kommaneukers maar lekker verdergaan. Het komt toch zoals het komen moet, zoals mijn goede moeder placht te zeggen.

[Martinus]

Laat die kommaneukers maar lekker verdergaan.

Jaren geleden las ik het boek 'Gangreen' van de Belgische schrijver Jef Geeraerts. Het gaat over de beestachtigheiden tijdens de onafhankelijksoorlog in de Belgische Congo.

Later vertelde iemand mij dat Geeraerts het hele boek zonder punten of komma's geschreven had. Dat was me op geen enkel moment opgevallen!

[Theo Horsten (R.I.P.)]

... dat Geeraerts het hele boek zonder punten of komma's geschreven had. Dat was me op geen enkel moment opgevallen!

Tja, wat een weer zeg. Jij was zo verdiept in al die expliciete seks dat je misschien wel een rood waas voor de ogen kreeg en wie let er dan nog op de punten en de komma's!

Maar Geeraerts schreef het boek dus niet zonder punten of komma's. Hij schreef het boek als belevend verteller en wilde een stortvloed aan woorden creëren. Daarom plaatste hij heel weinig punten, maakte paginalange zinnen, maar gebruikte juist des te meer komma's. De komma was ook voor hem een onmisbaar leesteken. Het is zo ongeveer het belangrijkste, maar tevens het moeilijkste leesteken dat we kennen. Door het weglaten - of plaatsen - van een komma kan de betekenis van een zin volledig veranderen. Een punt geeft een full stop aan, daarna begint er iets nieuws. Een komma geeft pauze's aan en die kon ook Geeraerts niet missen in zijn verhaal. Die moest hij juist overvloedig gebruiken om die stortvloed van woorden heel nauwkeurig te doseren en daarmee het door hem gewenste effect te bereiken. Hier een fragment dat je waarschijnlijk nog wel zult herkennen. Dat zijn 450 woorden zonder een enkele punt, maar des te meer komma's ...

• ... en ik had ook een stel badhanddoeken voor haar gekocht, wijnrood met zwarte slingerplanten erop, waar ze vaak mee door het dorp paradeerde, althans in het begin en staande moest ik haar afvingeren, ze gaf nauwkeurige aanwijzingen want ze was veeleisend en onophoudelijk kreunde ze 'elengi, elengi, elengi', wat genot betekent in alle talen en als het kwam ging ze door de knieën en sloeg de armen als takken om me heen en het jankende bundeltje moest op het veldbed onder de opengeslagen klamboe worden gelegd en terwijl ik me ontkleedde en mijn penis in orde bracht, lag ze me met gezwollen ogen te bekijken en als ik ten slotte bij haar kwam, boog ze voorover en begon verfijnd mijn scrotum te likken en aan de eikel te zuigen, de Lybische slavin van de Romeinse veldheer en als het – soms na een uur genot-en-pijn – kwam, had ze het ook, met schokken en daarna had ze meestal dorst en ik voerde haar witte wijn en ze liet me meedrinken en vroeg week, bijna beschaamd, hetzelfde bij haar te doen en op een nacht zat ik geknield, mijn handen op haar billen, kussend, rauwe mosselen etend en opeens voelde ik al haar spieren verstijven, ze ademde niet meer en ik hield op en in het gele schijnsel van de lantaren zag ik steil boven mij een Egyptisch beeld van donkerrood basalt oprijzen, koud, gepolijst (en ademloos keek ik toe, de oerbronnen van Griekenland liggen hier, de Nijl is de ader, dacht ik en met sacrale, duizenden jaren oude gebaren begon ik mijn oorsprong te aanbidden) en later, als ze, dicht tegen me aangewurmd, ademend als een lichtgeolied dier, een hand vast om mijn penis, haar wapen, insliep, lag ik ontspannen, soms gelukkig naar haar te kijken, haar huid te strelen die fijn was als geboende notelaar, haar te besnuffelen als een jachthond met soms opeens de allesoverheersende gedachte dat ze eenmaal oud en rimpelig zou zijn als de vele uitgezakte, snuivende, dikke vrouwen van de wereld en dan was het alsof de hand van een geraamte mijn penis omvatte en 'm niet meer los kon laten en dan kreeg ik het koud en moest whisky drinken om weer normaal onverschillig, oppervlakkig te kunnen denken (als altijd, buiten in de zon, voortdurend op overwinningen uit) en om te kunnen slapen, beven of snikken in vreemde dromen en smorgens, even voor vijf uur, de zon was net op, wekte ze me door mijn neus dicht te knijpen en Mohongu hoorde dan aan ons gepraat dat we wakker waren en hij bracht met neergeslagen ogen een ketel heet water en daarna een kop sterke koffie om de dag niet reeds slecht te beginnen, wenste me ritueel ...

Geeraerts was een groot schrijver die ook wat de interpunctie betrof heel goed wist wat hij deed. In zijn misdaadromans was hij juist heel secuur met de punten - en uiteraard de komma's - omdat het daar allemaal moest kloppen. In Gangreen gebruikte hij een stortvloed van woorden. Daar staat tegenover dat heel korte zinnen, in een soort staccato, actie kunnen versterken. Ik heb nu even geen tijd om daar een goed voorbeeld van op te zoeken, de dokter wacht.

Ergens heb ik oip een CD-R nog een artikel staan uit Onze Taal over leestekens. Daarin wordt ook de spatie behandeld, want ook ruimte tussen woorden is een leesteken. In de tijd toen teksten niet zozeer bestemd waren om door anderen te worden gelezen, maar uitsluitend door de schrijver werden voorgelezen, werden niet alleen geen leestekens gebruikt - die bestonden nog niet - maar waarbij ook geen spaties werden ingevoegd! De schrijver - vrijwel zonder uitzondering een geestelijke - had die tekst alleen maar nodig al geheugensteuntje bij het voorlezen. Het is even wennen, maar ook dan blijft het nog leesbaar.
Ik moet weg.