Re: Tips voor het schrijven van verhalen / memoires
Geplaatst: 01 mar 2010 14:05
Tja, Gerard, dat komt dus recht uit het harte...
Het staat je natuurlijk vrij om je niets van die nieuwe spelling aan te trekken - die overigens niet is bedacht door "Haagse kwiepen", maar het werk is van de Nederlandse Taalunie, een samenwerkingsverband tussen Nederland en (Vlaams) België. Wel moet je dan besluiten of dat alleen om die tussen-"n" gaat, of dat je de hele spelling afwijst. Maar welke spelling wil je dan gebruiken? Die van de jaren vijftig, zeg je. Maar alles daarna dan? Ga je terug naar "kado" en "kadet", "buro" en "kommies", om maar eens iets te noemen? Of sla je die over en blijf je bij de spelling zoals die was voor de laatste verandering?
Gaat het je inderdaad alleen om de tussen-"n", dan bevind je je in goed gezelschap; zoals je mogelijk weet hebben ook een aantal kranten en weekbladen - Volkskrant, Trouw, NRC Handelsblad, Elsevier, HP/De Tijd, De Groene Amsterdammer en Vrij Nederland - plus de NOS, Tekstnet en Planet Internet in 2006 besloten deze nieuwe spelling te boycotten. Ze gaven daartoe Het Witte Boekje uit en noemden hun spelling de Witte Spelling. Ze dachten toen dat dit verzet een nog veel bredere aanhang zou vinden en dat de Taalunie zo onder druk zou komen te staan dat ze die nieuwe spelling zouden moeten terugdraaien. Dat is niet gebeurd en dat zal ook niet gebeuren. Ik denk eerder dat met het verstrijken van de jaren ook die dissidenten zich bij de nieuwe spelling zullen neerleggen. Het zijn kranten en tijdschriften, wat veel redactiewisselingen betekent en dan willen er nog wel eens dingen worden veranderd.
Voor mij was het geen punt. Ik werk tegen betaling met taal en dus moest ik de mensen die mij opdrachten geven in 2006 beleefd vragen welke spelling ze prefereerden. Dat was de nieuwe spelling en dus ben ik die gaan gebruiken. Na een paar maanden weet je niet beter. Die soms wat vreemde tussen-"n" went razendsnel en na een jaar valt het je onmiddellijk op als iemand die vergeet of opzettelijk niet gebruikt.
Een afwijkende mening hebben is heel leuk en aardig, maar je moet natuurlijk wel uitkijken dat je niet wordt als die mensen die naar de open dag gingen van het kampement waar hun zoon gelegerd was. Die zeiden later: "Onze Jan doet het hartstikke goed. Hij kan marcheren als de beste. Ze liepen allemaal uit de pas, behalve onze Jan."
Tja, Gerard, dingen veranderen nu eenmaal. Jij wilt liever terug naar het verleden. Pas op dat je niet te ver teruggaat. Je hebt het over brieven uit 1800. In de allereerste editie van Van Dale uit 1864, was het ook allemaal hartenkreet en hartenpijn en hartenleed en ganzenveer en koeienkont. Dat die tussen-"n" er later tussenuit viel, moet veel mensen aan het hart zijn gegaan en velen zullen hem waarschijnlijk nog lang zijn blijven gebruiken, boos als ze waren over zoveel taalslordigheid. Die moesten toen waarschijnlijk ook niets hebben van die lieden die zomaar besloten dat die "n" wel weg kon omdat hij toch niet uitgesproken werd. Die ouwe knakkers draaien zich nu misschien vergenoegd om in hun graf en denken: Kijk eens aan, eindelijk gerechtigheid. De tussen-"n" is terug.
Goeie uitgevers zijn er genoeg, Gerard. Het probleem is dat die erg kieskeurig zijn met wat ze willen uitgeven en ook heel erg kritisch. Als je zo gelukkig bent om bij een reguliere uitgever een voet - wat zeg ik? - een kleine teen tussen de deur te krijgen, kun je maar beter goed naar die uitgever luisteren en je naar zijn of haar wensen schikken, anders wordt het bij voorbaat helemaal niks. Eisen kun je alleen stellen als er van je vorige boek minstens 50.000 exemplaren zijn verkocht. Ik zei het al eerder: bij mijn eerste boek mocht ik niet eens de titel bepalen. Wel zal een goede redacteur het wel uit haar hoofd laten om in je dialogen te gaan zitten veranderen. Wat tussen aanhalingstekens staat hoeft niet altijd goed Nederlands te zijn. Integendeel: dialoog moet zijn zoals mensen écht praten. Dat goed weergeven is een kunst die lang niet iedere schrijver beheerst.
Wel doe ik bij elke vertaling die ik klaar heb een aantal aanwijzingen voor de redactie en de persklaarmaker om te voorkomen dat bepaalde dingen worden "verbeterd" die juist moeten blijven staan zoals ik het heb geschreven. Van eigen werk krijg je altijd de uiteindelijke drukproeven te zien. Die kun je dan controleren op dat soort dingen. Jij hebt bijvoorbeeld geschreven:
Ondanks de heldere maneschijn gleed hij uit over een bananenschil en viel met zijn tandeloze smoel in de kippenstront.
"Kijk toch uit, koeiekut!" riep zijn vrouw.
Dan moet dat eigenlijk "koeienkut" zijn, maar omdat het dialoog is en zijn vrouw die tussen-"n" vast niet uitspreekt, mag dat niet worden veranderd.
Dit is echter weer een ander chapiter.
Ah, ik zie dat Dick zich ook weer bij dit topic aansluit. Ach ja, het befaamde "pannenkoek" waar iedereen onmiddellijk over viel. Dat is ook weer zo'n hartstikke ouderwets woord; ook dat werd in 1864 net zo geschreven als we het nu weer moeten doen.
Wat zingt Bob Dylan ook alweer?
The Times They Are A-changin'
Come writers and critics
Who prophesize with your pen
And keep your eyes wide
The chance won't come again
And don't speak too soon
For the wheel's still in spin
And there's no tellin' who
That it's namin'.
For the loser now
Will be later to win
For the times they are a-changin'.
Wat je voor jezelf schrijft of wat je bijvoorbeeld op een forum wil zetten of in welke spelling je je brieven wilt schrijven, dat is helemaal aan jou. Maar wil je gaan publiceren, dan zal je je toch echt moeten schikken naar degene die eventueel bereid is om jouw werk aan een groter publiek voor te leggen. Als je een manuscript naar een uitgever hebt gestuurd en je hebt het geluk dat het op de stapel komt die ook echt gelezen gaat worden, dan kun je maar beter zorgen dat je spelling en je grammatica correct zijn, anders gaat het nadat de eerste pagina gelezen is, alsnog op de stapel "WVW" - Waardeloos, Vlug Wegwezen.
Nogmaals: vandaar het grote succes van al die internetuitgevers. Die zal het worst wezen wat jij hebt geschreven. Jouw centen in hun zak, dat is het enige dat telt. Dan willen ze je ook nog wel vertellen dat je een groot schrijver bent. Als de kassa maar rinkelt.
Nog even terugkomend op het gebruik van Engelse uitdrukkingen in het Nederlands. Ik kom net in mijn vertaling het begrip "hate crime" tegen: een misdrijf uit haat tegen iemand, maar vaker tegen een bepaalde groep - homo's, kleurlingen, joden. Dat is intussen ook in het Nederlands geaccepteerd en in Van Dale opgenomen, maar dan wel als één woord: hatecrime.
Het staat je natuurlijk vrij om je niets van die nieuwe spelling aan te trekken - die overigens niet is bedacht door "Haagse kwiepen", maar het werk is van de Nederlandse Taalunie, een samenwerkingsverband tussen Nederland en (Vlaams) België. Wel moet je dan besluiten of dat alleen om die tussen-"n" gaat, of dat je de hele spelling afwijst. Maar welke spelling wil je dan gebruiken? Die van de jaren vijftig, zeg je. Maar alles daarna dan? Ga je terug naar "kado" en "kadet", "buro" en "kommies", om maar eens iets te noemen? Of sla je die over en blijf je bij de spelling zoals die was voor de laatste verandering?
Gaat het je inderdaad alleen om de tussen-"n", dan bevind je je in goed gezelschap; zoals je mogelijk weet hebben ook een aantal kranten en weekbladen - Volkskrant, Trouw, NRC Handelsblad, Elsevier, HP/De Tijd, De Groene Amsterdammer en Vrij Nederland - plus de NOS, Tekstnet en Planet Internet in 2006 besloten deze nieuwe spelling te boycotten. Ze gaven daartoe Het Witte Boekje uit en noemden hun spelling de Witte Spelling. Ze dachten toen dat dit verzet een nog veel bredere aanhang zou vinden en dat de Taalunie zo onder druk zou komen te staan dat ze die nieuwe spelling zouden moeten terugdraaien. Dat is niet gebeurd en dat zal ook niet gebeuren. Ik denk eerder dat met het verstrijken van de jaren ook die dissidenten zich bij de nieuwe spelling zullen neerleggen. Het zijn kranten en tijdschriften, wat veel redactiewisselingen betekent en dan willen er nog wel eens dingen worden veranderd.
Voor mij was het geen punt. Ik werk tegen betaling met taal en dus moest ik de mensen die mij opdrachten geven in 2006 beleefd vragen welke spelling ze prefereerden. Dat was de nieuwe spelling en dus ben ik die gaan gebruiken. Na een paar maanden weet je niet beter. Die soms wat vreemde tussen-"n" went razendsnel en na een jaar valt het je onmiddellijk op als iemand die vergeet of opzettelijk niet gebruikt.
Een afwijkende mening hebben is heel leuk en aardig, maar je moet natuurlijk wel uitkijken dat je niet wordt als die mensen die naar de open dag gingen van het kampement waar hun zoon gelegerd was. Die zeiden later: "Onze Jan doet het hartstikke goed. Hij kan marcheren als de beste. Ze liepen allemaal uit de pas, behalve onze Jan."
Tja, Gerard, dingen veranderen nu eenmaal. Jij wilt liever terug naar het verleden. Pas op dat je niet te ver teruggaat. Je hebt het over brieven uit 1800. In de allereerste editie van Van Dale uit 1864, was het ook allemaal hartenkreet en hartenpijn en hartenleed en ganzenveer en koeienkont. Dat die tussen-"n" er later tussenuit viel, moet veel mensen aan het hart zijn gegaan en velen zullen hem waarschijnlijk nog lang zijn blijven gebruiken, boos als ze waren over zoveel taalslordigheid. Die moesten toen waarschijnlijk ook niets hebben van die lieden die zomaar besloten dat die "n" wel weg kon omdat hij toch niet uitgesproken werd. Die ouwe knakkers draaien zich nu misschien vergenoegd om in hun graf en denken: Kijk eens aan, eindelijk gerechtigheid. De tussen-"n" is terug.
Goeie uitgevers zijn er genoeg, Gerard. Het probleem is dat die erg kieskeurig zijn met wat ze willen uitgeven en ook heel erg kritisch. Als je zo gelukkig bent om bij een reguliere uitgever een voet - wat zeg ik? - een kleine teen tussen de deur te krijgen, kun je maar beter goed naar die uitgever luisteren en je naar zijn of haar wensen schikken, anders wordt het bij voorbaat helemaal niks. Eisen kun je alleen stellen als er van je vorige boek minstens 50.000 exemplaren zijn verkocht. Ik zei het al eerder: bij mijn eerste boek mocht ik niet eens de titel bepalen. Wel zal een goede redacteur het wel uit haar hoofd laten om in je dialogen te gaan zitten veranderen. Wat tussen aanhalingstekens staat hoeft niet altijd goed Nederlands te zijn. Integendeel: dialoog moet zijn zoals mensen écht praten. Dat goed weergeven is een kunst die lang niet iedere schrijver beheerst.
Wel doe ik bij elke vertaling die ik klaar heb een aantal aanwijzingen voor de redactie en de persklaarmaker om te voorkomen dat bepaalde dingen worden "verbeterd" die juist moeten blijven staan zoals ik het heb geschreven. Van eigen werk krijg je altijd de uiteindelijke drukproeven te zien. Die kun je dan controleren op dat soort dingen. Jij hebt bijvoorbeeld geschreven:
Ondanks de heldere maneschijn gleed hij uit over een bananenschil en viel met zijn tandeloze smoel in de kippenstront.
"Kijk toch uit, koeiekut!" riep zijn vrouw.
Dan moet dat eigenlijk "koeienkut" zijn, maar omdat het dialoog is en zijn vrouw die tussen-"n" vast niet uitspreekt, mag dat niet worden veranderd.
Dit is echter weer een ander chapiter.
Ah, ik zie dat Dick zich ook weer bij dit topic aansluit. Ach ja, het befaamde "pannenkoek" waar iedereen onmiddellijk over viel. Dat is ook weer zo'n hartstikke ouderwets woord; ook dat werd in 1864 net zo geschreven als we het nu weer moeten doen.
Wat zingt Bob Dylan ook alweer?
The Times They Are A-changin'
Come writers and critics
Who prophesize with your pen
And keep your eyes wide
The chance won't come again
And don't speak too soon
For the wheel's still in spin
And there's no tellin' who
That it's namin'.
For the loser now
Will be later to win
For the times they are a-changin'.
Wat je voor jezelf schrijft of wat je bijvoorbeeld op een forum wil zetten of in welke spelling je je brieven wilt schrijven, dat is helemaal aan jou. Maar wil je gaan publiceren, dan zal je je toch echt moeten schikken naar degene die eventueel bereid is om jouw werk aan een groter publiek voor te leggen. Als je een manuscript naar een uitgever hebt gestuurd en je hebt het geluk dat het op de stapel komt die ook echt gelezen gaat worden, dan kun je maar beter zorgen dat je spelling en je grammatica correct zijn, anders gaat het nadat de eerste pagina gelezen is, alsnog op de stapel "WVW" - Waardeloos, Vlug Wegwezen.
Nogmaals: vandaar het grote succes van al die internetuitgevers. Die zal het worst wezen wat jij hebt geschreven. Jouw centen in hun zak, dat is het enige dat telt. Dan willen ze je ook nog wel vertellen dat je een groot schrijver bent. Als de kassa maar rinkelt.
Nog even terugkomend op het gebruik van Engelse uitdrukkingen in het Nederlands. Ik kom net in mijn vertaling het begrip "hate crime" tegen: een misdrijf uit haat tegen iemand, maar vaker tegen een bepaalde groep - homo's, kleurlingen, joden. Dat is intussen ook in het Nederlands geaccepteerd en in Van Dale opgenomen, maar dan wel als één woord: hatecrime.