In memoriam Elmore Leonard
Geplaatst: 21 aug 2013 15:42
--------------------------------------------------------------------IN MEMORIAM
-------------------------------------------------
--------------------------------------------------------Elmore Leonard 1925-2013
Mijn favoriete misdaadschrijver, Elmore "Dutch" Leonard, is gisteren, 20 augustus op 87-jarige leeftijd overleden. Drie weken geleden werd hij getroffen door een beroerte. Aanvankelijk leek hij weer op te knappen, maar er deden zich complicaties voor waaraan hij uiteindelijk overleed. Met hem is de grootste Amerikaanse misdaadschrijver heengegaan.
Elmore John Leonard werd in 1925 in New Orleans geboren. Zijn vader werkte als "site locator" bij General Motors en werd in 1934 op de hoofdvestiging van GM in Detroit geplaatst zodat het gezin daarheen verhuisde. Leonard is er zijn verdere leven blijven wonen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog diende hij bij de Amerikaanse marine, bij de Seabees in de South Pacific. Na zijn demobilisatie ging hij naar de Universiteit van Detroit en begon tegelijkertijd ook met het schrijven van western verhalen in "pulp magazines" goedkope blaadjes zoals ook wij die kenden als Lord Lister, Sherlock Holmes, Nick Carter en zo meer. Daar kreeg hij 2 cent per woord voor, 100 dollar per verhaal van 5000 woorden. Zelf beschouwde hij dat als een manier om te leren schrijven en tegelijkertijd een paar centen te verdienen. Intussen vocht hij in die jaren ook nog mee tijdens de Koreaanse Oorlog.
In 1953 verscheen zijn eerste western roman: The Bounty Hunters. Vanaf 1969 schreef hij misdaadverhalen en dat met groot succes. Naast de vele, vele western-verhalen, schreef hij 45 boeken; de laatste tien, twaalf jaar precies één boek per jaar. Toen hij door een beroerte werd getroffen, was hij bezig met zijn zesenveertigste boek.
In 2004 verschenen zijn verzamelde western verhalen bij Harper in één band van 546 pagina's. Die heb ik, nu hij overleden is, besteld.
----------------------------------------------------------------------
Veel van zijn werk werd verfilmd, ook de korte verhalen. Klassieke verfilmingen van zijn westerns zijn Hombre uit 1961 dat in 1967 werd verfilmd met Paul Newman in de hoofdrol en 3:10 to Yuma dat zelfs twee keer werd verfilmd, in 1957 met Glenn Ford en Van Heflin en in 2007 met Russell Crowe en Christian Bale. Ook zijn misdaadromans The Big Bounce en 52 Pick-Up, zijn twee keer verfilmd.
Elmore Leonard was de grootmeester van de dialoog; je moet hem hebben gelezen - uiteraard in het oorspronkelijke Amerikaans-Engels - om dat te begrijpen. Omdat ik zelf volgens kenners ook aardig uit de voeten kan met het schrijven van dialoog, was vooral dat een aspect van zijn werk dat me buitengewoon interesseerde en toen ik in 1990 voor het eerst een vertaling van hem deed, viel die niet of nauwelijks te evenaren dialoog me ook onmiddellijk op. Op mijn bescheiden manier leerde ik veel van hem. Maar wennen was het wel. Om zijn bijzondere manier van schrijven zo onbeschadigd mogelijk over te zetten naar het Nederlands, is geen misselijke klus. Er werden waarderende woorden over mijn Leonard-vertalingen gesproken en dus was ik zo groos als een aap.
Tot ik een vertaling van iemand anders las van een van Leonard's beste boeken: Maximum Bob. Dat zat in een bundel van drie Leonard boeken waarvan ik er eentje had vertaald, reden waarom ik een exemplaar kreeg toegestuurd. Maar toen ik die vertaling van Maximum Bob las, vertaald als Doodstraf door Hans Heesen, kreeg ik het schaamrood op de kaken. Dat was zó prachtig vertaald, daar werd ik een beetje jaloers op, terwijl jaloersheid een mij normaal gesproken totaal vreemde gemoedstoestand is. Het was dan ook meer bewondering en het gevoel van: Ik wou dat ik dat zo kon. Voor mij reden om de uitgeverij te vragen waarom ze Hans Heesen in hemelsnaam hadden laten gaan en mij genomen. Hij bleek absoluut geen tijd meer te hebben voor vertalingen. Hans Heesen bleek scenarioschrijver, dus die deed niet anders dan dialoog schrijven. Zo moet men zijn meerdere durven erkennen, dat vind ik althans, en daarnaast moet je alleen maar trachten van zulke mensen te leren.
. . . . . .
Dit zijn mijn vertalingen van Elmore Leonard, boeken die ik stuk voor stuk kan aanbevelen. Oorspronkelijke titels:
Bij het vertalen verbaas ik me telkens weer over de fouten die schrijvers maar al te vaak maken, soms regelrechte blunders die voor mij onbegrijpelijk zijn omdat ze getuigen van slordigheid en slechte research. En dat zijn dan vaak niet de eerste de beste schrijvers, maar mensen van naam. Elmore Leonard heb ik nooit ook op maar één enkele fout kunnen betrappen; niet in de tijdlijn, niet in wapens, niet in locaties, nergens. Het klopt allemaal.
In september 2010 schreef ik hier op Kombuispraat over Elmore Leonards nieuwe boek Djibouti dat toen op het punt van verschijnen stond. Dat gaat over de piraterij in Somalië en dus was ik erg benieuwd hoe hij dat aanpakte. Je kunt dat HIER terugvinden, maar ik ben daar nooit op teruggekomen. Het heeft ook nog een jaar geduurd voordat ik aan het lezen van Djibouti toe kwam. Prachtig boek. Sterk verhaal, verteld op de manier en de onnavolgbare stijl van Elmore Leonard. Piraterij, scheepvaart... Ik heb hem ook hier op geen enkele fout kunnen betrappen. Lees het. Controleer het. Hij deed zijn huiswerk als geen ander - en liet dat doen, want hij had een researcher in dienst die voor hem naar exotische oorden reisde om de plaatselijke sfeer te proeven, te beschrijven, te filmen en te fotograferen.
Het was een vakman, Elmore Leonard. Met hem is een groot en uniek schrijver heengegaan.
-------------------------------------------------
--------------------------------------------------------Elmore Leonard 1925-2013
Mijn favoriete misdaadschrijver, Elmore "Dutch" Leonard, is gisteren, 20 augustus op 87-jarige leeftijd overleden. Drie weken geleden werd hij getroffen door een beroerte. Aanvankelijk leek hij weer op te knappen, maar er deden zich complicaties voor waaraan hij uiteindelijk overleed. Met hem is de grootste Amerikaanse misdaadschrijver heengegaan.
Elmore John Leonard werd in 1925 in New Orleans geboren. Zijn vader werkte als "site locator" bij General Motors en werd in 1934 op de hoofdvestiging van GM in Detroit geplaatst zodat het gezin daarheen verhuisde. Leonard is er zijn verdere leven blijven wonen. Tijdens de Tweede Wereldoorlog diende hij bij de Amerikaanse marine, bij de Seabees in de South Pacific. Na zijn demobilisatie ging hij naar de Universiteit van Detroit en begon tegelijkertijd ook met het schrijven van western verhalen in "pulp magazines" goedkope blaadjes zoals ook wij die kenden als Lord Lister, Sherlock Holmes, Nick Carter en zo meer. Daar kreeg hij 2 cent per woord voor, 100 dollar per verhaal van 5000 woorden. Zelf beschouwde hij dat als een manier om te leren schrijven en tegelijkertijd een paar centen te verdienen. Intussen vocht hij in die jaren ook nog mee tijdens de Koreaanse Oorlog.
In 1953 verscheen zijn eerste western roman: The Bounty Hunters. Vanaf 1969 schreef hij misdaadverhalen en dat met groot succes. Naast de vele, vele western-verhalen, schreef hij 45 boeken; de laatste tien, twaalf jaar precies één boek per jaar. Toen hij door een beroerte werd getroffen, was hij bezig met zijn zesenveertigste boek.
In 2004 verschenen zijn verzamelde western verhalen bij Harper in één band van 546 pagina's. Die heb ik, nu hij overleden is, besteld.
----------------------------------------------------------------------
Veel van zijn werk werd verfilmd, ook de korte verhalen. Klassieke verfilmingen van zijn westerns zijn Hombre uit 1961 dat in 1967 werd verfilmd met Paul Newman in de hoofdrol en 3:10 to Yuma dat zelfs twee keer werd verfilmd, in 1957 met Glenn Ford en Van Heflin en in 2007 met Russell Crowe en Christian Bale. Ook zijn misdaadromans The Big Bounce en 52 Pick-Up, zijn twee keer verfilmd.
Elmore Leonard was de grootmeester van de dialoog; je moet hem hebben gelezen - uiteraard in het oorspronkelijke Amerikaans-Engels - om dat te begrijpen. Omdat ik zelf volgens kenners ook aardig uit de voeten kan met het schrijven van dialoog, was vooral dat een aspect van zijn werk dat me buitengewoon interesseerde en toen ik in 1990 voor het eerst een vertaling van hem deed, viel die niet of nauwelijks te evenaren dialoog me ook onmiddellijk op. Op mijn bescheiden manier leerde ik veel van hem. Maar wennen was het wel. Om zijn bijzondere manier van schrijven zo onbeschadigd mogelijk over te zetten naar het Nederlands, is geen misselijke klus. Er werden waarderende woorden over mijn Leonard-vertalingen gesproken en dus was ik zo groos als een aap.
Tot ik een vertaling van iemand anders las van een van Leonard's beste boeken: Maximum Bob. Dat zat in een bundel van drie Leonard boeken waarvan ik er eentje had vertaald, reden waarom ik een exemplaar kreeg toegestuurd. Maar toen ik die vertaling van Maximum Bob las, vertaald als Doodstraf door Hans Heesen, kreeg ik het schaamrood op de kaken. Dat was zó prachtig vertaald, daar werd ik een beetje jaloers op, terwijl jaloersheid een mij normaal gesproken totaal vreemde gemoedstoestand is. Het was dan ook meer bewondering en het gevoel van: Ik wou dat ik dat zo kon. Voor mij reden om de uitgeverij te vragen waarom ze Hans Heesen in hemelsnaam hadden laten gaan en mij genomen. Hij bleek absoluut geen tijd meer te hebben voor vertalingen. Hans Heesen bleek scenarioschrijver, dus die deed niet anders dan dialoog schrijven. Zo moet men zijn meerdere durven erkennen, dat vind ik althans, en daarnaast moet je alleen maar trachten van zulke mensen te leren.
. . . . . .
Dit zijn mijn vertalingen van Elmore Leonard, boeken die ik stuk voor stuk kan aanbevelen. Oorspronkelijke titels:
- Killers - Killshot, in 2009 verfilmd met Mickey Rourke in de hoofdrol
- Losgeld - Riding the Rap, vormde de basis voor de zeer succesvolle tv-serie Justified
- Bankroof - Out of Sight, in 1998 verfilmd met George Clooney en Jennifer Lopez in de hoofdrollen.
- Cuba Libre - titel ongewijzigd. Een prachtig boek dat speelt tijdens de Spaans-Amerikaanse Oorlog van 1898. Leonard keert hier deels terug naar zijn Western roots.
- Cool - Be Cool, een vervolg op Get Shorty, maar wel een zelfstandig verhaal. In 2005 verfilmd met John Travolta in de hoofdrol.
- Onder heidenen - Pagan Babies
- Tishomingo Blues - titel ongewijzigd
Bij het vertalen verbaas ik me telkens weer over de fouten die schrijvers maar al te vaak maken, soms regelrechte blunders die voor mij onbegrijpelijk zijn omdat ze getuigen van slordigheid en slechte research. En dat zijn dan vaak niet de eerste de beste schrijvers, maar mensen van naam. Elmore Leonard heb ik nooit ook op maar één enkele fout kunnen betrappen; niet in de tijdlijn, niet in wapens, niet in locaties, nergens. Het klopt allemaal.
In september 2010 schreef ik hier op Kombuispraat over Elmore Leonards nieuwe boek Djibouti dat toen op het punt van verschijnen stond. Dat gaat over de piraterij in Somalië en dus was ik erg benieuwd hoe hij dat aanpakte. Je kunt dat HIER terugvinden, maar ik ben daar nooit op teruggekomen. Het heeft ook nog een jaar geduurd voordat ik aan het lezen van Djibouti toe kwam. Prachtig boek. Sterk verhaal, verteld op de manier en de onnavolgbare stijl van Elmore Leonard. Piraterij, scheepvaart... Ik heb hem ook hier op geen enkele fout kunnen betrappen. Lees het. Controleer het. Hij deed zijn huiswerk als geen ander - en liet dat doen, want hij had een researcher in dienst die voor hem naar exotische oorden reisde om de plaatselijke sfeer te proeven, te beschrijven, te filmen en te fotograferen.
Het was een vakman, Elmore Leonard. Met hem is een groot en uniek schrijver heengegaan.