Zeilvaart door de eeuwen heen.

[Wim van der Moolen]

Kraak
Groot type koopvaardijschip gebruikt van de 14e tot de 16e eeuw, in Zuid-Europa 'caraca' of 'nao' genoemd, in Noord-Europa ook hulk. Het was een zwaargebouwd, rond scheepstype met meerdere zware berghouten. Boven de voorsteven was een sterk uitspringend kasteel gebouwd. Het achterschip werd tot achter de grote mast ingenomen door het achterkasteel, waarvan de achterkant met een galerij was gebouwd. Boven de dekken van de kastelen was nog een tentdek voorhanden. De tuigage bestond uit een zware midscheepse mast met een groot razeil. Hij was bijzonder zwaar gestaagd. De fokkemast op het voorkasteel voerde eveneens een razeil, de bezaansmast op het achterkasteel een latijnzeil. Op alle drie masten stond een mastkorf, waarvan die van de bezaansmast met een stuk geschut was uitgerust. Op het halfdek stond eveneens geschut opgesteld. Lengte: ca. 37.5 m, breedte: ca. 10.2 m, draagvermogen: tot 500 ton.

[Wim van der Moolen]

Caravela latina.

Portugees vaartuig, reeds bekend in de 13de eeuw, gebruikt voor de visserij en de koopvaardij. In de 15de eeuw ontwikkelde het zich tot een twee- en driemastschip met latijnzeilen. Zij werden o.m. gebruikt voor ontdekkingstochten langs de Afrikaanse kusten en door Columbus. Er bestonden ook grotere caravela's met vier masten die aan de voorste mast een razeil voerden en latijnzeilen aan de drie andere. In tegenstelling tot de driemasters die men caravela latina noemde, werden deze als caravela redonda aangeduid. Het type verdween in de loop van de 17de eeuw.
Groeten, Wim.

[Roy]

Waar ligt het nu eigenlijk aan dat latijnzeilen in Noord-West Europa ooit opgang gemaakt hebben ?. Het lijkt mij, als absolute leek zijnde een vrij gemakkelijke manier van behandelen.
Wie kan hier een reden / uitleg bij verschaffen ?.

m.v.g. Roy

[Henk van der Moolen]

Hallo Roy

Ik denk dat deze zeilvoering geschikt is in streken waar je meestal een constante windrichting hebt.
Als je regelmatig moet laveren dan lijkt mij die latijnzeilerij nou juist niet zo gemakkelijk, want niet alleen de ra moet naar de andere kant van de mast maar het zeil moet daar ook nog eens voorlangs getrokken worden.
Maar ja ik ben ook geen expert dus in ben ook benieuwd naar de mening van een kenner.

vr gr Henk

[Roy]

Hallo Henk,

Misschien heb je bij deze de spijker al op z'n kop geslagen............!.

m.v.g. Roy

[Rob Deelder (RIP)]

Hallo Roy,
ik ben al een paar uur op zoek naar een boek over zeilvaart wat ik moet hebben maar niet heb kunnen vinden,waarschijnlijk uitgeleend en nooit heb terug gekregen.
In dat boek beweerd de schrijver dat ons gaffelzeil in combinatie met een fok afkomstig is van het latijnse zeil. en dan moet je denkbeeldig zo,n latijns zeil eens doorsnijden langs de mast.

p.s.Ik ga verder met zoeken

[Wim van der Moolen]

Hallo allemaal,
ik vond in het boek 'Spiegel der Scheepvaart' over de onhandelbaarheid van latijnzeilen:
"Aangezien het aan de lijzijde van de mast moet worden bijgezet, is het latijnzeil niet geschikt om daarmee met korte slagen een nauw vaarwater op te kruisen. Het is dan ook gebruikelijk dat vaartuigen met latijnse zeilen vóór de wind rondgaan, waarbij het zeil vóór de mast om genomen wordt en de schoten tijdens het rondgaan aan het andere boord worden belegd. Grote Arabische dhows zeilen nog steeds op deze wijze van de Perzische Golf naar de havens in oost-Afrika, tot aan Zanzibar aan toe. Zij kruisen nooit bij de wind op, doch maken bij de oversteek naar Afrika gebruik van de gunstige noordoost-moesson, om vervolgens met de zuidwest-moesson naar de Perzische Golf terug te keren. Zij kunnen daarom slechts één rondreis per jaar maken".
In onze contreien is van de scheepsbouw in de Middeleeuwen weinig bekend. We kennen de kogge en die voer een groot vierkant razeil. Ook de latere hulk (kraak) had zo'n razeil. Ook aan die grote onhandelbare razeilen kwam een eind, want geleidelijk aan begon men de zeilen beter te verdelen, zodat het brassen makkelijker ging en de snelheid enorm toenam.
Groeten, Wim.

[Harry G. Hogeboom]

Hallo Roy, Rob et all,

De verschillende zeilvoeringen zijn een " laboratorium ontwikkeling in de PRAKTIJK over de eeuwen heen"

In eerste instantie was het " Dwarsgetuigde zeil" aan een ra en aan de mast ( enkele of A vormige dubbele mast!) de meest eenvoudige oplossing om met een achterlijke wind voortgang te maken.( Denk aan de Vikingschepen die trouwens redelijk "aan de wind lopen")

Het " Scherper aan de wind zeilen" was een "noodzakelijk kwaad" als er een bepaalde koers gevaren moest worden en in de " Meer noordelijke streken" met a) sterker wisselende winden b) Vaker slechter weer. werd er dan ook al snel wat gevogeld met " voor en achter getuigde zeilen" in welke vorm dan ook. ( Denk aan het spriettuig van de Giethoornse punter b.v.) EN aan " kombinatie tuigage"

Uiteraard vonden gelijksoortige processen plaats in meer zuidelijker gebieden , die echter a) Vaker meer standvastige winden hadden b) Minder met slecht weer hadden te kampen.

( Als je de handels patronen van b.v. de Arabische Dhows bekijkt dan wordt snel duidelijk dat die knakkers " met de seizoenen zeilden" er was dus OOK minder druk van " op tijd varen" en meer " zoals de wind waait zo waait m'n zeiltje- OOK onze OostIndie-vaarders voeren met de seizoenen en met de heersende winden- ze waren Spekkoper toen ze ontdekten dat ze EERST van Kaap de Goede Goede Hoop DOOR moesten karren naar Aussieland en DAN pas "om de bocht" naar Java en NIET bij de Kaap Omhoog!!!!!!)

Introduceer nu " in het begin van de Middeleeuwen" een steeds frequenter en verder "wereldontdekking" waarbij uiteraard door de "zeevaarders" de voor EN de nadelen van de " andere tuigages" die ze " links en rechts" tegenkwamen werden uiteraard bekeken en de "iedee-en" meegenomen.

In de verdere " ontwikkeling en modernisatie" van de verschillende tuigages " voor verschillende" toepassingen is dit dus verwerkt, vandaar:

1) Dwarsgetuigd voor passaat zeilen- zie de Windjammers!!
2) Langsgetuigd voor "scherper zeilen" zie de schoeners etc.
3) Dwars EN langs voor " kombinaties"

Het gaffeltuig is inderdaad "voor zover mij bekend" een "afgeleide verbetering" ( wat betreft het behandelen) van het Latijn zeil.

Verdere ontwikkelingen in tuigage kunnen worden bekeken in de "hedendaagse moderne Jacht-tuigages" ( voornamelijk slechts verbeteringen in materiaal en aerodynamische vormgeving van - VOOR en achter tuigage met hele slimme " dwarstuigage" lees " Spinakers".)

[Albert]

Hallo Harry,

Verdere ontwikkelingen in tuigage kunnen worden bekeken in de "hedendaagse moderne Jacht-tuigages" ( voornamelijk slechts verbeteringen in materiaal en aerodynamische vormgeving van - VOOR en achter tuigage met hele slimme " dwarstuigage" lees " Spinakers".)

Klopt helemaal en de volgende stap was dat ze een spinaker met een genua hebben laten kruisen en het kindje dat daar uit voortvloeide hebben ze "genaker" gedoopt.
Het lijkt op een spinaker maar wordt niet op een spinakerboom gevoerd.
De halshoek zit op het boegbeslag of op een korte boegspriet.
De schoot gaat buiten alles om naar het achterschip, net als bij het spinaker.





Vr. gr. Albert

[Albert]

Vandaag de dag kan je nog steeds aanmonsteren op zeilschepen.
Het verschil met vroeger zit hem in de centen.
Toen kreeg je geld (een schijntje) om mee te varen, nu betaal je je scheel om alsjeblieft mee te mogen.
Eerlijkheids halve moet ik zeggen dat de voeding een stuk verbeterd is.
En tja, is het geen plaatje?



Vr. gr. Albert