Drank en vrouwen...

[Theo Horsten (R.I.P.)]

------------------------------------------------------------------------------------------Drank en vrouwen... (3)

--------------------------------------------------------------------
------------------------------------------------------------------------------------------------Douglas DC4 Skymaster

Na de oorlog kwam mijn neef Jaap in augustus 1945 als eerste thuis. Mijn vader volgde eind oktober. De oorlog was toen inmiddels helemaal afgelopen, ook in de Pacific en in het toenmalige Nederlands-Indië. Na de atoombommen op Hiroshima en Nagasaki op 6 en 9 augustus 1945, capituleerde Japan op 15 augustus 1945. Toch zou het nog tien maanden duren voordat ook zijn jongere broer Willem die, zoals ik in een vorige aflevering al meldde, in Indië in een Japans kamp had gezeten, weer thuis was.
“Op 17 juni 1946 kwam hij per Skymaster in Holland terug.” Vandaar dat plaatje hierboven en zo staat het in het rapport van de Geneeskundige Dienst van de Rotterdamsche Lloyd van 30 augustus 1948 waarin zijn loopbaan bij de Lloyd en ervaringen tijdens de oorlog worden beschreven. In twintig regels, meer niet. Dat rapport handelt in hoofdzaak over de verminking van zijn linkerhand. Het verhaal ging vroeger altijd dat Willem als daad van verzet daar in dat kamp samen met anderen een bom had gemaakt en dat die voortijdig was ontploft, maar dat blijkt niet juist te zijn. Dat kon ook bijna niet anders, want in de Japanse kampen was niet of nauwelijks sprake van enig verzet en zeker niet van gewelddadig verzet. Dat was simpelweg onmogelijk.
Nee, Willem raakte op 30 mei 1944 gewond…

• • “…door een ontploffing toen hij bij het schoonmaken van een sloot munitie verwijderde, welke de detonator van een handgranaat bleek te zijn. Bij deze ontploffing verloor hij van de linkerhand het eindlid van de duim, de wijsvinger en de middelvinger en het eindlid van de ringvinger. Verder kreeg hij huidwonden aan de rechterarm, borst en gelaat en splinters in het rechteroog.”

[/i]
Pas in augustus 1947 zijn ze daar in Dordrecht mee aan het sleutelen gegaan. “De stomp van de wijsvinger werd door transplantatie verlengd.” Ik meen dat daar een van zijn tenen voor werd gebruikt. Hoe het ook zij, echt een succes werd het niet, maar hij kon zich ermee redden, ook later, als machinist op het Potje van mijn Tante. Hij draaide er heel behendig een zwaar sjekkie mee. Maar ja, dat kon mijn vader zelfs met één hand.

Willem zat in het kamp Tjikoedapateuh in Bandoeng, ook bekend als het 15de Batalajon, het grootste kamp op Java waar meer dan 10.000 mannen en jongens van 10 jaar en ouder geïnterneerd waren. En dan stuit je door het zoeken naar details en juiste data voor dit stukkie op interessante zaken en interessante mensen zoals bijvoorbeeld Herman Adriaan jonkheer van Karnebeek Jr., een burger die door de Japanners aan het hoofd van dat enorme kamp werd gesteld.

----
Links: Het bezoek van Hirohito in 1921. Midden: Van Karnebeek in het kamp. Rechts: Van Karnebeek, tijdens de Olympische Spelen in Tokyo 1964, met Prinses Beatrix en Prins Bernard.

Van Herman van Karnebeek zijn uit die tijd nergens foto's te vinden, alleen maar die tekening, hierboven in het midden, die in dat kamp gemaakt moet zijn. Herman van Karnebeek werd in 1903 in Den Haag geboren. Nadat hij in Rotterdam economie had gestudeerd, ging hij naar Amerika om ervaring in de olie-industrie op te doen, waarna hij in 1927 in dienst van Stanvac Oil naar Nederlands-Indië ging. Bij de Japanse inval van 1942 was hij general-manager van Stanvac en als zodanig verantwoordelijk voor de vernieling van de olie-installaties in Palembang. Hij werd door de Japanners ter dood veroordeeld en zat in de dodencel, wachtend op executie. Zijn leven werd door de Japanners echter gespaard, wat een hoge uitzondering genoemd kon worden.
En dan volgt er een verhaal dat door sommigen in twijfel wordt getrokken, maar dat eigenlijk te mooi is om niet waar te zijn. Je wilt gewoon dat zoiets waar is en daarom neem ook ik het voor waar aan.

Herman Adriaan jonkheer van Karnebeek Jr. was een zoon van Jhr. mr. dr. Herman Adriaan van Karnebeek (1874-1942). Die was van 1911 tot 1918 burgemeester van Den Haag, van 1918 tot 1927 minister van Buitenlandse Zaken en van 1927 tot zijn overlijden in 1942 Commissaris van de Koningin in Zuid-Holland. In 1921 bracht de Japanse kroonprins Hirohito, die in 1926 keizer zou worden, een officieel bezoek aan Nederland. Tijdens dat bezoek was er een soiree in de ambtswoning van minister Van Karnebeek waarbij ook de jonge Van Karnebeek, toen 17 jaar oud, aanwezig zou zijn geweest. Hij zou zijn voorgesteld aan de toekomstige Japanse keizer en hem de hand hebben geschud. Van dat moment zou een foto zijn gemaakt en terwijl hij in de dodencel op zijn executie wachtte, zou die foto zijn opgedoken. Toen konden de Japanners hem onmogelijk executeren; de Japanse keizer was goddelijk en wie hem had aangekeken en zelfs had aangeraakt, had iets van die goddelijkheid meegekregen. Vandaar dat de Jappen zijn leven spaarden, wat niet betekende dat hij daarom ook beter werd behandeld dan de andere gevangenen. Hij werd aan het hoofd van dat enorme kamp gesteld en leed, net als zijn duizenden medegevangeen, verschrikkelijk onder de jammerlijke toestanden die daar heersten en de wreedheden die daar werden gepleegd. Maar hij overleefde, keerde na de oorlog terug naar Nederland. Ik citeer wat er op de site van het NOC-NSF over hem wordt geschreven…

• • Na de oorlog werd hij gedecoreerd. Van 1950 tot 1960 was hij voorzitter van de Haagsche Golfclub. In 1961 werd hij gekozen tot voorzitter van het Nederlandsch Olympisch Comité. Drie jaar later werd hij benoemd tot lid van het IOC als opvolger van Pahud de Mortanges.
    In 1970 trad hij in Amsterdam op als gastheer voor de jaarlijkse IOC-vergadering. Hij werd toen gekozen als vice-voorzitter - de hoogste positie die een Nederlander ooit in de internationale Olympische beweging heeft weten te bereiken. Zijn houding jegens Japan rond de Winter Spelen van 1972 (in Sapporo, Japan -tah) was dusdanig dat de Japanse regering hem een hoge onderscheiding verleende. Hij aanvaardde die met de waardigheid die hem altijd al had gekenmerkt.
    Zijn meest dramatische Olympische ervaring beleefde hij bij de Spelen van 1972 in München. In de nacht dat een deel van de Israëlische ploeg werd vermoord door Palestijnse terroristen, kwam het IOC-bestuur in spoedzitting bijeen. Over wat zich daar heeft afgespeeld, heeft Van Karnebeek nimmer iets willen prijsgeven. 'Wij hebben afgesproken daar nooit iets over te zullen zeggen'.

[/i]

Zoals hij niet over de gebeurtenissen in München praatte, sprak hij ook niet over zijn ervaringen in dat kamp. Dat verhaal van die foto is door hemzelf nooit bevestigd en die foto is nooit ergens opgedoken. Maar het blijft een mooi verhaal. Bovendien moeten de Japanners een reden hebben gebad om zijn leven te sparen en dan is dat verhaal van die ontmoeting met de keizer net zo goed als welke andere verklaring dan ook. En ten slotte: Anthony Bijkerk is niet de eerste de beste publicist en sportjournalist en hij gelooft vast in dit verhaal. Zie HIER. Vandaar dat ik het dan ook maar geloof…



Zo kwam ik door dit stukkie “Drank en vrouwen…” en door dat verhaal over Van Karnebeek en die foto nog iemand tegen die ik wel graag eerder had willen leren kennen. Klikken op de foto hierboven voert naar zijn website, maar hier geef ik vast het begin van zijn profiel dat daar te vinden is…

• • Antoni (Toni) Harting was born in 1927 of Dutch parents in the Dutch East Indies, then a colony that has become the Republic of Indonesia, and spent many of his younger years in the city of Bandung on the island of Java. During the 1941-1945 Pacific War he and his family (father, mother, brother) were imprisoned in several Japanese civilian concentration camps.
    He went to Holland in 1947 to study at the Delft University of Technology where he obtained a Master's degree in Aeronautical Engineering in 1964. Next he was employed until 1970 as a research engineer/scientist at the National Aerospace Laboratory in Amsterdam, specializing in industrial aerodynamics and the aerodynamics of air cushion vehicles.
    Between 1951 and 1966 he spent several summers in the Provence region of the south of France as a travelling musician, also making thousands of documentary photographs of people he observed during his adventures in Provence.
    He married Ria Litz in 1970 and that same year the couple migrated to Toronto in Canada, where he received another Master's degree in Aerospace Engineering from the University of Toronto in 1972.
    
    After discovering the magic lure of the Canadian outdoors, he left his consulting engineering profession in 1974 to build a new career as a freelance writer-photographer specializing in canoe topics, particularly wilderness canoeing.

Kijk, dat zijn veelzijdige mensen. Delfts ingenieur Luchtvaarttechniek, maar ook muzikant, schrijver en fotograaf. En avonturier, dat kan niet anders. Dat wist ik natuurlijk ook allemaal niet, maar ergens las ik dat Ton Harting als 17-jarige jongen ook in dat kamp had gezeten en dat hij pas vele jaren later – in 2013, dus toen hij inmiddels 85 jaar was – die ervaringen op papier had gezet in een boek dat hij de titel The Devil’s Grin meegaf en dat hij als pdf gratis beschikbaar stelde. Ik mailde hem op 20 februari, vertelde wie ik was en dat mijn oom Willem ook in dat kamp had gezeten en dat ik graag een exemplaar van zijn boek zou willen ontvangen. Ik had ergens een zwakke hoop dat hij Willem misschien gekend had, al was het alleen maar door dat ongeluk.
Twee dagen later kreeg ik antwoord. Van zijn vrouw Ria, met de pdf als bijlage. Ton Harting bleek drie maanden geleden te zijn overleden en ik citeer nu uit die mail…

• • Hij was 86 and 'ready to go' -zijn lichaam was uitgeput.
    Hij was erg blij dat hij zijn boek The Devil's Grin heeft kunnen afmaken. Hij was iemand die altijd over zijn oorlogservaringen kon praten en het nodig vond om vooral aan jongere mensen te vertellen waartoe we als mens in staat zijn. Dit in tegenstelling tot zijn oudere broer die nooit iets zinnigs vertelde over zijn ervaringen (in andere kampen dan m'n man). Dat was een stilte waaronder zijn kinderen hebben geleden.
    Hij keek terug op z'n kamp ervaringen als een heel belangrijke en zeer harde leerschool.

Jammer. Ik had graag nog wat mails met hem gewisseld. Maar ik heb zijn boek en dat is een waardevol boek, dat kan ik iedereen verzekeren. Wie ook een exemplaar wil hebben, kan dat natuurlijk ook via zijn website aanvragen, maar omdat hij het graag wijd verspreid wilde zien, stel ik het HIER ook voor download beschikbaar.

Over Van Karnebeek en dat verhaal van die foto, schreef Ton Harting in maart 2012...

• • Of van Karnebeek’s relatie met de Japanese bezetters nu wel of niet gebaseerd was op een wel of niet gemaakte foto is van geen enkel belang in de beoordeling van de man als leider van het Nederlandse bestuur van kamp Tjikoedapateuh in Bandoeng. Zelfs ik als onbelangrijke, 17-18-jarige jongen in dat kamp kende toen in 1944-1945 zijn naam en reputatie als iemand die altijd voor zijn kampgenoten opkwam en er steeds voor probeerde te zorgen dat de Japanse bewakers zo min mogelijk kwaad deden. Ik ben er dan ook trots op dat ik in mijn in juli dit jaar te publiceren boek over mijn kamptijd en de mentaliteit van de Japanse bezetter (als een pdf bestand dat gratis voor iedereen beschikbaar komt opdat zoveel mogelijk mensen het kunnen lezen) het door van Karnebeek geschreven verslag publiceer dat hij in 1955 geschreven heeft over de erbarmelijke situatie in ons kamp. Het verhaal, waar of niet, over de foto is een interessant maar historisch onbelangrijk iets waar we ons maar beter niet te druk over moeten maken. De oorlog en de kamptijd hebben ons hopelijk wel andere, meer belangrijke inzichten geleerd.

[/i][/color]

Maar zo gaat dat dus allemaal met mijn verhaaltje over drank en vrouwen. Zijwegen en zijsporen en dat vergt allemaal tijd. Maar wel interessant, dat wil zeggen: voor mij. Anderen vinden het misschien alleen maar een hoop geouwehoer, dat is zeer wel mogelijk. Wie nog steeds op de échte drank en wilde vrouwen zit te wachten, moet toch weer wachten op de volgende aflevering, want dan gaan we terug naar 1945, ’46 en ’47 en gaan we écht kroeglopen in Rotterdam, Den Haag en Scheveningen. Tenzij er iets tussen komt, natuurlijk, maar dat is dan ook weer overmacht.

Tekst ©2014 Theo Horsten

[Harry G. Hogeboom]

Daar ga ik de volgende keer verder. Dan gaan we met de muziek mee en wordt het met recht

---------------------------------------------------Drank, vrouwen en muziek…

EN Muziek..........Horsten..........waaar is de muziek????

Er wordt hier ontiegelijk gesjoemeld met de Lading......eerst een misleidende titel over " Drank en Vrouwen"...........dan de muziek " met de muziek mee".......en dan weer meer zijpaden.

Maar alle gekheid op een stokkie, zeer interessant en hartelijk dank voor al je uitzoek werk, met name over die Jappenkampen etc. Ik vraag me dan af "hoe" zo'n man als die Herman van Karnebeek het op kon brengen om naar Japan te gaan zoveel jaren later en daar " beleefd" te blijven zonder dat z'n bloed " karnemelk"werd.
Hoe dan ook is mijn hele schema weer naar de mieter, ik wou wat aan m'n houtsplijtertje gaan doen, zaakies zoals olieverversen enz........allemaal geen moer van terecht gekomen dank zij jou zijstraaaten
Aaahwel.....kroeglopen in Rotterdam, Den Haag en Scheveningen..........vol verwachting klopt ons hart

[gerard tenerife]

écht kroeglopen in Rotterdam, Den Haag en Scheveningen.

Ja daar weten we wel het een en ander van, mooi natuurlijk, maar van de kampen en mensen in het voormalige Indie weet ik eigenlijk haast niets, we waren in mijn familie waarschijnlijk te druk met de verschrikkingen van de Moffen laars te boven te komen. Mischien maar goed ook, ik heb vrij veel in Japan gewerkt en dat valt dan soms niet mee en bewonder daarom Herman van Karnebeek zeer.
bedankt Theo.
mvg Gerard.

[Theo Horsten (R.I.P.)]

----------------------------------------------------------------------------------------------Drank en vrouwen... (4 en Slot)

-----------------------------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------------------------------------------------Levi Weemoedt

--------------------------------------------------------------------------------------------

Dit topic gaat over drank en vrouwen en wat geeft de relatie tussen die twee nu beter weer dan bovenstaand korte gedicht van Levi Weemoedt. Wie een beetje heeft geleefd, kent dat: starend in een glas – jevever, whisky of whiskey, tsipouro, Screech rum of vodka, maakt allemaal niet uit - weemoedig terugdenken aan de vrouwen die, lang geleden, ons pad kruisten.
Drank en vrouwen... Een haat-liefdeverhouding pur sang. Door één vrouw kan men aan de drank raken; door de drank kan men een goed wijf verliezen. Dat is ook een manier om dit topic te benaderen: niks te kroeglopen, niks stappen in duistere havenkwartieren, niks slieren en zwieren langs louche kroegen, tingeltangels en bordelen. Men kan zich ook heel rustig thuis, starend in het haardvuur, of op een achternamiddag ergens in een klein kroegje kalm bedrinken en terugdenken aan de tijden van weleer, de jaren waarin de lenteregens zacht waren, de zomers warm en droog en de druiven vol en rijp gelijk de druivenpluksters.

En komaan, nu we toch in de stemming zijn, meteen nog maar een gedicht van Levi…

----------------------------------------------------------------------------------------

Is het geen pracht? Die ouwe William Shakespeare kon misschien een aardig gedichtje schrijven, maar hier kon hij toch mooi een dikke punt zuigen. Laat ik echter, voordat ik uitleg hoe ik in verband met dit gedoe over drank en vrouwen zo bij Levi Weemoedt kwam, eerst even vertellen wie hij is, want wie hem niet kent, die mist werkelijk iets. Zelf leerde ik hem lang, lang geleden kennen. Dat was in de tijd toen de klad nog niet in het boekenvak zat en de verschillende uitgevers elk jaar met Kertsmis en de jaarwisseling een aardigheidje aan hun relaties stuurden en dus ook aan hun vertalers. Dat kon een fraaie, in blauw leer gebonden agenda zijn zoals Unieboek dat enige jaren achtereen deed, maar vaker was het een fraai verzorgd boekje dat niet in de handel kwam, een boekje waar een schrijver of dichter speciaal opdracht voor kreeg. In al die jaren vertalen heb ik daar een heel aardige verzameling van gekregen. Daartussen zat ook een boekje dat door Levi Weemoedt was geschreven, alleen weet ik werkelijk niet meer wat de titel was. Ik heb vanmorgen geprobeerd het terug te vinden, maar al die uitgeversgeschenken zijn tijdens de verschillende verhuizingen van mijn kamer in een doos terecht gekomen en, geheel tegen mijn gewoonte in, niet in de computer opgenomen. Het is ergens en ik vind het wel een keer, maar hoe het ook zij, door dat boekje leerde ik het werk van Levi Weemoedt kennen. Die naam is een pseudoniem. Hij werd op 22 oktober 1948 geboren als Isaäck Jacobus van Wijk, in Geldrop of in Vlaardingen, daarover schijnt een meningsverschil te bestaan. Zelf schijnt hij het op Vlaardingen te houden en dus doe ik dat ook maar. Hij studeerde Nederlands aan de Universiteit van Leiden en gaf daarna veertien jaar les aan een scholengemeenschap in Vlaardingen voordat hij zich helemaal aan het schrijven wijdde.
Lees hem! Hij heeft niet alleen heel mooie gedichten geschreven, maar ook prachtige, tragikomische verhalen. Je kunt met Levi Weemoedt twee kanten op: hij kan je onbedaarlijk laten lachen, maar je kunt je ook, samen met hem, bij voorkeur onder het genot van een stevig glas, diep onderdompelen in warme, koesterende, heerlijk hartverschereunde melancholie. Bestaat er iets mooiers? Van de weeromstuit en vanwege de door dit topic getriggerde hernieuwde kennismaking heb ik direct op Boekwinkeltjes, bij Atsee in Dokkum, een boekhandel die ik van harte kan aanbevelen, vijf van zijn bundeltjes besteld. Ik heb de laatste maanden vooral ’s morgens bij het opstaan wat last van suïcidale gedachten en dan is dat heerlijke lectuur.



Maar hoe kwam ik zo opeens bij Levi Weemoedt? Dat zal ik uitleggen. Ik moest in Vlaardingen zijn. Niet in persona, maar virtueel, vanwege dit topic “Drank & Vrouwen”. Nu wist ik dat al vanaf het moment dat ik de eerste letter van de eerste regel van de eerste aflevering tikte ik en dus had ik daar net zo goed kunnen beginnen, maar dan waren we in één aflevering van al dit gezeur af geweest en daar is natuurlijk geen zak aan. Ik geef de voorkeur aan allerlei omwegen en kronkelende zijpaden die naar overal en nergens voeren. Nu lijkt het me echter tijd om een en ander af te ronden en daarom gaat het beloofde kroeglopen in Rotterdam, Den Haag en Scheveningen niet door. Het spijt me, maar het is niet anders. We gaan rechtstreeks naar de Markt in Vlaardingen en daar, op de Markt in Vlaardingen zal dit topic eindigen. Tenzij daar plotseling een interessante zijstraat blijkt te zijn, dat is natuurlijk altijd mogelijk.
Anyway; ik ging dus virtueel kijken op de Markt in Vlaardingen en wat zie ik daar? Het smalste huisje van Vlaardingen, een mooi pandje op nummer 19. Zie de foto in de kop van dit artikel. En wie had daar gewoond? Levi Weemoedt. Die is jaren geleden naar Assen verhuisd, maar daar woonde hij vroeger en daar moet hij dus ook een aantal van zijn prachtige verhalen en hartverscheurende gedichten hebben geschreven.
Maar daar kwam ik niet voor naar de Markt. Ik was op zoek naar de man die Vlaardingen wereldwijd op de kaart heeft gezet. Dat was een zekere Hendrik van Toor Jzn., de man die in 1883 op de Markt een “tapperij” opende. Dat is een mooi oud woord voor een kroeg. Net zo’n mooi woord als “proeflokaal”.
“Schuimend en slampampend slierden zij in donker Vlaardingen langs tapperijen en proeflokalen.”
Maar zo zag dat spulletje van Hendrik van Toor er in 1889 uit…

----------------------------------------------------

----------------------------------------------------------------... Fabriek van BOERENJONGENS en ADVOCAAT - Groothandel in GEDISTILLEERD en LIKEUREN ...

Kijk, dat was natuurlijk een eerzame en nobele nijverheid: de fabricage van boerenjongens en advocaat en het in het groot verhandelen van gedistilleerd en likeuren en als Hendrik het daar nu bij had gehouden, dan was er niets aan de hand geweest. Maar nee, Hendrik wilde zijn stempel op Vlaardingen en de wereld drukken en brouwde daar in die boerenjongensfactorij een sopje dat hij de toch wat onsmakelijk aandoende naam “Schelvispekel” meegaf. Hij deed dat ten behoeve van de koene Vlaardingse visserlui, die stoere in oliegoed gehulde mannen die koude en regen, stormweer en sneeuwjacht trotseerden om op de woeste Noorzee de vis te vangen die de basis vormde van Vlaardings' welstand. Die koene kerels moesten zorgen dat vrouwen, kinderen en bejaarden een korst brood in de mond en een broek aan de kont hielden. Vanaf ongeveer 1300 tot ver in de 19de eeuw, was Vlaardingen vrijwel volledig afhankelijk van de visserij. Dat was een hard bedrijf en vooral in de winter konden die mannen best een neutje gebruiken om warm te blijven en de moed er een beetje in te houden. Nu zou je denken dat ze dat gewoon met brandewijn of jenever konden doen, maar nee, Hendrik vond het nodig om daar een speciaal drankje voor te maken en dat werd die Schelvispekel. Ik blijf dat met een hoofdletter schrijven, want het is een uniek brouwsel.
Nu ben ik vaak in Vlaardingen geweest, maar ik heb nog nooit ook maar een druppel Schelvispekel gedronken. Ik ben daar altijd aan ontkomen. Het is beroemd over de hele wereld, maar als ik sommigen moet geloven, zou "berucht" een betere kwalificatie zijn. Ik zal er verder weinig woorden aan vuil maken, maar liever het woord geven aan iemand die het wel heeft gedronken en wiens ervaringen ik bij mijn onderzoekingen bij toeval tegenkwam. Ik vond die op ONUITSTAANBAAR, een prachtige site die een bezoek meer dan waard is. Daar schrijft iemand hele mooie stukkies onder de naam Zwoebe en een van die stukkies gaat over Schelvispekel. Ik stuitte daar googelend naar schelvispekel op en ik vond het zo mooi en zo passend bij dit topic dat ik het hier integraal weer ga geven...

----------------------------------------------------------

Toch wil ik hier en nu héél duidelijk stellen dat ik al die afschrikwekkende verhalen over schelvispekel alleen maar van horen zeggen heb. Behalve de schrijver van dat stukkie op de site Onuitstaanbaar waren er ook anderen die me wilden doen geloven dat je, wanneer je dat spul drinkt, een gerede kans loopt dat de sokken spontaan van je poten rotten, maar zelf heb ik dat dus nooit ervaren. Zoals ik al zei heb ik er nooit ook maar één druppel van geproefd, maar in de berichten van anderen vind ik voldoende aanleiding om er nu, op mijn gevorderde leeftijd ook maar niet meer aan te beginnen. Dergelijke experimenten zijn goed als men jong is en het lichaam – en dan vooral de ingewanden – nog wel een stootje kunnen velen. Ook wil ik, omdat ik het beginsel hoor en wederhoor huldig en om te voorkomen dat de firma Van Toor mij straks wegens smaad en aantasting van eer en goede naam voor de rechter sleurt, hier ook een andere mening over die Vlaardingse schelvispekel ter kennis van de geïnteresseerde lezer brengen. Men schrijft elders…

• • Schelvispekel is een echte vissersdrank. In vroeger tijden toen de Vlaardingse schippers met hun hoekers en sloepen op de doggersbank schelvis gingen vangen, brouwden ze in het kombuis zelf hun Schelvispekel om zich te beschermen tegen de felle koude. Om niet aan hun vrouwen te hoeven erkennen dat ze zelf zelf drank bereidden vertelden ze hen dat het brouwsel de pekel was om de schelvis mee te bewaren.
    Heden ten dage is dit nog steeds de lekkerste kruidenbitter die er in Nederland te verkrijgen is en hoewel de naam en classificering misschien anders doen vermoeden heeft de zachte aromatische smaak van deze kruidenbrandewijn niets met pekel of bitter van doen.

[/i][/color]
Ik zou zeggen, laat iedereen het fijn zelf bekijken en naar hartelust proeven van welke brouwsels dan ook. “As’t mor doent,” zeggen ze in Groningen.

--------------------------------------------------------------------

De tapperij van Van Toor werd al snel te klein voor de productie van al die heerlijkheden en het zelf stoken van drank en daarom verhuisde men naar een ander pand op de Markt en bouwde daar een drankstokerij achter. En daar bleef het niet bij. Hendrik van Toor brouwde zijn schelvispekel om de visserlui van warm te houden en wat vergetelheid te bieden te midden der woedende golven, zijn broer Jacob begon in 1917 met de fabricage van oliegoed om ze droog te houden. Of nee, het was andersom: eerst kwam dat oliegoed in 1917 en in 1920 werd de schelvispekel uitgevonden. Maakt verder ook niet uit; als geheel was de familie Van Toor van groot belang voor de Vlaardingse visserlui. Ze runden ook een winkel waar diezelfde visserlui alles konden kopen wat ze nodig hadden en de tapperij bleef door de jaren heen ook bestaan.

-----------------------------

In de nacht van 19 op 20 februari 1930 brandde de oliegoedfabriek volledig af. "Van het mooie fabrieksgebouw dat een sierraad van den Parallelweg was, staan nog slechts enkele brokstukken van muren overeind," zo meldde het Rotterdamsch Nieuwblad. Er werkten 45 tot 50 mensen. Gelukkig was de zaak goed verzekerd, “op beurspolius voor 212 ton", en Van Toor begon onmiddellijk op diezelfde plaats met de herbouw. Ook dat werd een toch wel bijzonder gebouw dat nog steeds bestaat al zit er nu dan ook een grote supermarkt in.

---------------------------

Blijft toch de vraag waarom ik hier, in een topic over drank en vrouwen, maar door blijf zeuren over Van Toor in Vlaardingen. Goed die drankenhandel en –stokerij, dat past er misschien nog wel in, maar voor de rest…? Ik zal het uitleggen en ik zal het kort maken. Om dat te doen, dat kort maken, moet ik helemaal terug naar het begin, toen mijn neef Jaap net uit de oorlog was teruggekeerd en een even korte als onbelangrijke relatie had met de dochter van banketbakker Rijssemus in Overschie. Wat hij daarna allemaal uitspookte, weet ik uiteraard niet en dat is ook volkomen onbelangrijk. Wat in dit verhaal wél belangrijk is en waar het in feite allemaal om draait en waardoor ik op het idee kwam voor dit gezeur, is het feit dat neef Jaap op zekere dag, naar ik aanneem ergens in het uitgaansleven van Rotterdam of Schiedam of misschien zelfs Vlaardingen - of door een van zijn vrienden, dat kan ook - een aardige, spontane meid ontmoette waar hij als een blok voor gevallen moet zijn, want niet eens zo lang daarna trouwden ze en werden zeer gelukkig. Ze leefden écht nog heel lang en gelukkig. Die trouwerij moet in maart of april 1947 zijn geweest, want mijn vader had, toen hij in 1946 aan de wal kwam en bij Philips ging werken, op zijn verzoek een jaar “non actief” van de Lloyd gekregen, voor het geval hij zich alsnog zou bedenken en toch maar weer naar zee zou gaan. Ik weet nog dat hij ter gelegenheid van die trouwerij voor de laatste keer zijn uniform droeg. Dat doen alle zeelieden immers om een trouwpak uit te sparen?
Anyway… ze trouwden en kregen vier mooie kinderen; een dochter twee zoons en later nog een dochter, die allemaal goed terecht zijn gekomen. Neef Jaap kreeg later ernstige harproblemen, werd geopereerd en kon wel blijven varen, maar overleed daardoor toch nog te vroeg, in 1992, op 72-jarige leeftijd. Zijn vrouw leeft nog. Ze was, zoals ik al zei, een aardige en spontane, maar ook zeer creatieve vrouw en moet nu ver in de negentig zijn.

Maar waar het nu allemaal om gaat, dat is het feit dat die aardige vrouw van mijn neef jaap een dochter was van Van Toor, van die schelvispekelbrouwers en oliegoedfabrikanten. Kijk, dat was andere koek dan de koek van Banketbakkerij Rijssemus uit Overschie!
Maar er is nog iets – en dát was de eigenlijke aanleiding tot dit gezanik: Van Toor mag dan wereldberoemd zijn geworden door zijn schelvispekel, minder bekend is dat ze daar ook jenever stookten. Oude Genever die onder twee verschillende labels in de handel werd gebracht.

-------------------------------
-------------------------“Op Sleeptouw”, "Jachtwater" en “Ducdalf”.

Of het ook werkelijk uit twee verschillende vaten kwam, weet ik niet. Ik denk het niet. Ik denk eerder dat de ene soort daadwerkelijk van oude, getaande, door weer en wind aangetaste sleeptrossen en ander waarloos en afgedankt touwwerk werd gestookt en dat voor het tweede merk voornamelijk uit de bagger gesleurde dukdalven en ander verrot houtwerk werd gebruikt. Allemensen, wat een tuig was me dat, zeg. Er wordt hier wel eens gepraat over de Argentijnse variant van Wynand Fockink's jenever, maar de mensen die daarover klagen, hebben de Oude Genever die Van Toor destijds stookte vast nog nooit geproefd. Later had neef Jaap zijn eigen schip, het Potje van mijn Tante, en als je dan met de dochter van een drankstoker bent getrouwd, dan zou je mogen verwachten dat je dan ook de drank van je schoonvader drinkt. Maar, nee. Neef Jaap was een liefhebber van een borreltje, maar daar waagde hij zichzelf en zijn bemanning niet aan. Kapitein Ennee Theunis Teensma van de schoenerbrik Acadie meldt in 1895 in de brieven aan zijn reder met enige regelmaat dat de bemanning - soms spreekt hij van "het volk", dan weer van "de equipage" - nog steeds gezond is. Die reder was J.H. Henkes, drankstoker te Delftshaven, dus ik neem aan dat Teensma ook de jenever van Henkes aan boord kreeg. Wie weet experimenteerde ook Henkes met verschillende recepten en probeerde hij die op "het volk" uit, wie zal het zeggen? Maar neef Jaap deed dat dus niet. Die hield het, zoals toen te doen gebruikelijk, liever bij Blankenheym & Nolet, zeer oude dubbel gebeide genever. Voor zijn fatsoen nam hij wel eens een paar dozen Ducdalf jenever mee en zodoende heb ook ik die geproefd, maar verder werd die gewoonlijk snel doorverkocht aan nietsvermoedende en zeker niet verwende Finnen en Zweden.
Mijn vader was ook een liefhebber van jenever en ook een kénner. Hij kauwde langdurig op een slokje voordat hij het doorslikte. Ik weet nog goed hoe hij reageerde toen hij, nietsvermoedend, een slok Van Toor's Oude Genever nam, ik meen dat het Ducdalf was. Het moet in de zomer van 1952 zijn geweest, toen hij samen met mijn moeder en anderen een reis meeging op de Jan Kreumer. Zijn gezicht vertoonde een groenige glans toen hij vanuit de salon aan dek strompelde en uitriep dat hij in zijn verwarring per vergissing een slok spiritus uit het theelichtje moest hebben genomen, of had neef Jaap soms per abuis peut in een jeneverfles overgegoten?
'Nee, Arie," zei neef Jaap. "Het is gewoon hetzelfde recept als Egberts Jachtwater, maar dan voor inwendig gebruik."
Overigens waren de etiketten wel erg mooi, dat moet gezegd worden. En zoals te begrijpen en te verwachten was, overdrijf ik hier ook een beetje.

En hiermede ben ik dan gekomen aan het einde van mijn gezemel over drank en vrouwen. Overigens is de afloop hiervan geheel in stijl met die twee, drank zowel als vrouwen: het lijkt aanvankelijk allemaal heel lekker en veelbelovend, maar vaak draait het op een enorme kater uit. Vraag maar aan Levi Weemoedt, die weet daar alles van. En op die reis in 1952, toen mijn vader dacht dat hij terpentijn had gedronken, daar kom ik te zijner tijd nog op terug.

Tekst ©2014 Theo Horsten

[v+d]

Mooi Theo en dat bij de koffie op een druilerige zaterdagochtend
Toevallig heb ik het elders vermeld op dit prachtige forum, als je niet goed in de pekel staat......, nou ja we doen ons best .
Bedankt voor dit mooie verhaal!

[Harry G. Hogeboom]

daar kom ik te zijner tijd nog op terug.

Ik weet zeker dat ik niet de enige ben die denkt : " Daaar kijken we naar uit"

Allemachtig Horsten...........ben je in een trainingskamp geweest voor " Slap lullen/schrijven op de vroegere oliep[otjes van de Christelijke Nederlandse Langen Omvaart"

Ik herinner me ...vaaaaag.... reizen van de PG naar de La Plata van 4.5 tot 5 weekies ..om de Kaap vanzelf...2 daagies lossen en weer 4 weekies terug..na gassiefree een assado op het schavotje met een vrachtwagen lading tamezanen Rooie Argentijnse wijn en SLAP lullen.........DAT wil je jaaaa nait weeet'n mien jong:lol:

[gerard tenerife]

Daaar kijken we naar uit"

Ben het helemaal met Harry eens Hoe krijg je het voor elkaar, doet me aan James Patterson/Maxine Paetro denken.
m,vg Gerard.

[louis holleman]

Het is niks anders dan commercie bedrijven. Schrijf iets leuks, doe daar wat omheen en je hebt weer een bestseller. Konsalik is er rijk mee geworden.
Nou wil ik Theo niet met Konsalik vergelijken, verre van dat.
Drank en Vrouwen. Het lijkt de politiek wel... Drank, daar kunnen we de BTW nog wel op verhogen. En Vrouwen, kunnen we daar niet ook een belasting op gaan heffen?
Hebben we het begrotingstekort voor 2015 ook alvast opgelost.

[Jos Komen (R.I.P)]

Nou wil ik Theo niet met Konsalik vergelijken, verre van dat.

Heel goed opgemerkt, Louis.
Konsalik schreef al zijn boeken zuigend aan een levensgrote duim.
Ik heb ze vroeger ook verslonden, ik wist toen niet beter.
Leest lekker weg.
Wat Theo schrijft leest ook lekker weg en het grote verschil met Konsalik is dat hetgeen Theo schrijft ook klopt met de werkelijkheid.
Dit zijn geen bestsellers, maar we kunnen er gelukkig hier op Kombuispraat van genieten.

[Theo Horsten (R.I.P.)]

Nee, zeg, vergelijk me alsjeblieft niet met Konsalik! Onze banktegoeden lijken totaal niet op elkaar!
Ik had nog nooit van mijn leven iets van hem gelezen, maar door een opmerking van Jos, heb ik alweer ruim vier jaar geleden een van zijn boeken besteld.
Hoe dat toen ging, kun je HIER nalezen, maar dat ging om het meesterwerk hieronder links en omdat ik nauwelijks kon geloven wat ik las, wat ook wel eens de schuld van de vertaler kon zijn, heb ik het zelfs in het origineel besteld. Maar nee, ook dat kon ik echt niet lezen.

--- ------

Nu wil dat absoluut niet zeggen dat ik daarom ook geringschattend over Konsalik als auteur zou denken of spreken. Dat is heel zeker niet het geval. In die berichten van vijf jaar geleden waar die link hierboven heenvoert, heb ik dat ook al duidelijk gemaakt. Wie 155 titels op zijn naam heeft staan waarvan wereldwijd ruim 80 miljoen exemplaren worden verkocht, doet iets goed, dat kan niet anders. Dat de laatste tien of misschien zelfs 15 boeken niet door hemzelf werden geschreven is weer een andere zaak. Zoals ik al vaker heb gezegd, vergt de research voor een boek over het algemeen meer tijd en inspanning dan het schrijven zelf - als dat eenmaal loopt, schrijft het boek zichzelf - en Konsalik was te ziek om dat zelf nog te kunnen doen. Dat je dan niet simpelweg stopt en dat ook bekend maakt, begrijp ik niet zo goed, maar hij liet ze schrijven door Peter Heim. Die schreef zelf ook in het genre waar Konsalik beroemd door werd - dokters en verpleegsters en ziekenhuizen - dus wie weet schreef Peter Heim dat boek waar ik op afknapte ook wel. Dat zou veel verklaren, ook voor Jos.

Maar nogmaals: over beide schrijvers geen kwaad woord. Als ik doktersromans of streekromans had kunnen schrijven, zou ik misschien ook steenrijk geworden zijn. Schrijven is niet zozeer een kunst, maar veel meer een ambacht en dat kun je op verschillende manieren uitvoeren en vorm en inhoud geven. Konsalik en Heim deden dat op hun manier en werden er rijk door. Worden je boeken en je stijl dan toch afgekraakt, dan zal het nakijken van je bankafschriften en je beleggingsportefeuille waarschijnlijk wel troost bieden. Toen Liberace werd gevraagd of hij zich al die kritiek op zijn pianospel niet erg aantrok, sprak hij de wijze woorden: I cried all the way to the bank.". Toen hem jaren later nog eens werd gevraagd of hij nog steeds huilde als hij naar de bank ging, zei hij: "Ik kan het je nog sterker vertellen: ik heb de hele bank gekocht!"

Maar goed, we gaan weer over tot de orde van de dag. Dat stukkie over Drank & Vrouwen vond ik leuk om te doen. Dat is wat spelen met gedachten en herinneringen en vooral ook met taal. Maar ook daar moet je een beetje research voor doen en dan kom je leuke dingen tegen. Ik kwam oude, bijna vergeten kiekjes tegen van die reis waarbij mijn vader Ducdalf jenever proefde. Kiekjes die heel veel bij me opriepen. Ik was ze vergeten terwijl ik ze toch zo goed had opgeborgen in het zeer bescheiden familiefoto-archief. Ze staan zelfs op de cd-r die ik daarvan maakte. En ik kwam mijn vaders "journaal" tegen dat hij tijdens die reis had bijgehouden en dat riep allemaal verrassend veel bij me op. Daar wilde ik een volgend stukkie aan wijden. Ik wil dat dan wel in de juiste, ook voor anderen interessante vorm proberen te gieten en dat vergt dan weer eventjes wat werk. Vergis je niet: in die laatste portie Drank & Vrouwen zit tien dagen werk. Niet doorlopend, maar wel dagelijks. Even geduld dus. Dat geduld zal worden beloond met, onder andere, een foto van mijn tante die op het potje zit.

-----------------------------------------Hieronder de eerste aantekening in mijn vaders journaal...

-----------------------------------------