Taal en zo...

[Theo Horsten (R.I.P.)]

-------------------------------
Dat is mooi, Dirk!

Iets anders.
Gisteren schoot me zomaar een mooi woord te binnen dat mijn moeder vroeger vaak gebruikte en later ook mijn zuster. Dat woord is vernuveren. Ik schreef aan iemand in verband met mijn nieuwe vertaalklus: "Ik vernuver me er wel weer mee."
Nou dacht ik eigenlijk dat dat een typisch Groningse uitdrukking was, maar het blijkt ook in het Drents en het West-Fries te worden gebruikt. Vernuveren - vermaken.
Het Woordenboek van de Nederlandse dialecten dat bij het Meertens Instituut te raadplegen is, geeft de meest uitgebreide definitie ...

vernuveren , vernuvern , reflexief , zich aangenaam bezig houden, zich amuseeren, bv. met drinken, rooken, praten, enz., ook Gron.
Bron: Molema, H. (1889), Proeve van een woordenboek der Drentsche volkstaal in de 19e eeuw, handschrift

vernuveren , vernuveren , aangenaam bezig zijn of gezelschap aan elkaar hebben
Bron: Steenhuis, F.H. (1978), Stoere en Olderwetse Grunneger Woorden, Wildervank: Dekker & Huisman

Van Dale kent het niet als werkwoord, maar dat kent wél het bijvoeglijk naamwoord nuver - lief, aar­dig, be­val­lig, net, met als tweede betekenis: niet goed bij het hoofd, zon­der­ling, raar, wat toch heel iets anders is dan lief, aardig, bevallig en net..
En dat alles zonder de vermelding dat dit dialect zou zijn, maar alleen dat het niet algemeen is. Ik vind het een woord dat het waard is om teggehaald te worden in het dagelijks taalgebruik. In plaats van "mooie coastertjes" zouden we het over nuvere kustertjes kunnen hebben ...
-------------------------------

[Mathieu]

In het Fries kennen we dat woord ook, alleen wordt het geschreven met een dakje op de u. Even gezocht op het net en kwam dit tegen als vertaling:
Nûver
[nuuver] Ik vind nûver een prachtig woord. Het heeft een mooie zachte klankkleur te midden van alle harde klanken die het Fries rijk is. Eigenlijk heeft nûver een lichte negatieve bijklank. Het betekent: beetje gek, beetje vreemd, beetje apart. En pas op voor Babylonische spraakverwarringen met Nederlandse dialecten! Zo heeft nûver in het Drents een hele andere betekenis, ontdekte mijn zusje in haar studententijd. Een Drentse vriend noemde haar een ‘nûver wicht’, wat zij als een belediging opvatte. De vriend was daardoor nogal verrast. In zijn dialect is het juist een compliment, dat zoiets als ‘pientere, heldere meid’ betekent.

[Allen]

Zoeken naar eerste bouwstenen van de taal

Iedereen vraagt zich weleens af: hoe ontstonden talen? En was er sprake van één oertaal van waaruit alle talen zijn voortgekomen?
Theorieën zijn er genoeg hierover, maar weinige daarvan zijn bewijsbaar.
Het Bijbelse verhaal over de Babylonische spraakverwarring (Genesis 11:1-9) zal in onze tijd nog door weinigen als letterlijk gebeurd worden opgevat.
Een logischer optie is om uit te gaan van klanknabootsingen als begin van de opkomst van talen. Men is tegenwoordig dan ook geneigd een antwoord op de ontstaansvraag van talen te vinden in het voorkomen van allerlei kleine woordjes, uitroepen, die we overal in een zin kunnen zetten.
Dus woordjes die in feite geen deel uitmaken van een zin.
Tussenwerpsels als au, ach, nou, boem, sst en brr. De eerste drie van deze zes tussenwerpsels (of interjecties) hebben nog min of meer een betekenis, de laatste drie zijn niets anders dan klanknabootsingen, of onomatopeeën.
Zijn die klanknabootsingen per definitie altijd internationale woorden, zoals je bij geluidsimitaties zou verwachten? Merkwaardigerwijs is dat niet steeds zo. Denk maar aan het Nederlandse kukeleku, naast het Engelse cock-a-doodle-do en het Duitse kikeriki. Het Chinese kukeleku klinkt in onze oren als: gugugu.
En wat moeten we in dit verband denken van hondengeblaf? Blijkbaar is het bijzonder moeilijk om het geluid van blaffende honden enigszins natuurgetrouw in een taal weer te geven. In Duitsland blaft hij wau, wau, in Zweden vov, vov. (Maar dat moet precies zoals ons woef woef klinken). Ook op het gewoef-woef in Nederland lijken Oostenrijkse honden met wuff, wuff en Engelse: wooff, wooff.
Maar in Frankrijk klinkt geblaf kennelijk als ouah ouah, in Polen als hau hau, in Italië arf arf, terwijl wat men in Tsjechië meent te horen als haf haf wordt genoteerd.
Zoals gezegd, laten we het er maar op houden dat hier ons tekensysteem soms faalt. En dat blijkt nog sterker het geval te zijn als men zich buigt over de notatie van het gemiauw van katten, zoals men dat in verschillende talen noteert. Helemaal moeilijk wordt dit voor talen die de tweeklank au niet kennen.

Een argument voor de verklaring dat klanknabootsingen ooit het begin van elke taal vormden is, naast het bovenvermelde, dat bij elke baby zich dat proces van nabootsing van geluiden herhaalt.

Taal001.JPG (20.78 KiB) 2293 keer bekeken

[Theo Horsten (R.I.P.)]

In Griekenland blaffen de honden "gaf, gaf!" met de "g" van Google, Gordon en garage.

Ik ben mooier dan jij, niet jou. Maar ja, dan rijmt het niet dus het is eerder een dichterlijke vrijheid dan een fout.
Niet te streng in de leer, hoor.

Het wordt erger als er wordt geschreven - niet gezongen, want dan hoor je het verschil niet - "Pauw, pauw, ik ben mooier dan jouw!"

Iemand schreef ...
"Ik zong dan het liedje wat me was geleerd. Pauw, pauw, ik ben veel mooier dan jou!"
In de zin hierboven zitten twee taalfouten.

Het kan nog erger: "‘Pauw, pauw, ik ben mooier als jouw!’"

[Robert Delhaye]

Ik heb sinds korte tijd een paar 'opstappers' aan boord. Wetenschappers van de K. Universiteit Leuven te België. Ondanks het feit dat Vlaams en Nederlands zeker niet dezelfde taal is, kan ik ze toch goed verstaan. Leuven ligt in Vlaams-Brabant en is, zo heb ik mogen ondervinden, niet alleen een historisch mooie stad, maar ook een historisch mooie op-stap-stad. Het viel me overigens op dat zo ongeveer de helft van de (knappe) studentes die er studeren, uit Nederland afkomstig zijn, met als hoofdpercentage... geneeskunde.

De 'opstappers' zijn allen medewerkers van de universiteit m/v en doen aan boord van het schip onderzoek naar wat er zich onder, op, boven water afspeelt, en ook nog eens in de lucht.
Ze 'bedienen' zich van de Vlaamse taal, zoals bij hunnie gesproken. Nou versta ik wel West-Vlaams en Antwerps, maar de taal van de Vlaams-Brabanders zit vol woorden die ik nooit eerder gehoord had (Nederlands is mijn tweede taal, mijn eerste taal is Engels, althans daar ben ik tot mijn 25ste op school geweest.

Het woord waarmee ik geen raad weet? - : 'Nochtans'.
Het lijkt erop dat dat woord zich niet in één gat laat vangen... het wordt gebruikt om een heleboel uit te leggen en, al dan niet, duidelijk te maken...

Twee voorbeelden:

- "In de praktijk blijkt enkel eensgezindheid te bestaan over het feit dat er zich in de laatste decennia van vorige eeuw een opwarming heeft voorgedaan en dat menselijke activiteiten daar deels aan bijgedragen heeft. Maar over een aantal andere en NOCHTANS essentiële vragen bestaat helemaal geen eensgezindheid".

- "Van 1998 tot heden lijkt de opwarming volledig stilgevallen. De klimaatpauze is een probleem voor het alarmistische discours. Van de NOCHTANS talrijke voorspellingsmodellen van het IPCC had geen enkel dit zien aankomen".

Misschien twee vreemde Belgische voorbeelden, maar ze komen in ieder geval van wetenschappers die binnenkort moeten toegeven dat er helemaal geen problemen zijn met het klimaat - maar wel met het woord NOCHTANS...

dus... nochtans... wie weet meer?

Vriendelijke groeten,
Robert.

[Harry G. Hogeboom]

dus... nochtans... wie weet meer?

IK dus niet Robert.......maaar ik dacht " laat ik eens bij mijn woordenboeken kijken" en JAA hoor ik heb nog een "Groene van Dale"( 7e druk, 13e oplage 1973!)..dus ook al weer uit de vorige eeuw.......maar volgens dat " Groene Boekie" op blz. 600.... IS het heel eenvoudig...het is een voegwoord en het betekend heel eenvoudig.. " toch"

[Theo Horsten (R.I.P.)]

-------------------------------
Nochtans doet in het Nederlands wat verouderd aan. Het wordt niet veel meer gebruikt, maar de betekenis is evenwel, echter of toch.

• Maar over een aantal andere en NOCHTANS essentiële vragen bestaat helemaal geen eensgezindheid.

Hier kun je voor nochtans toch invullen, maar dan wel een komma achter andere en en weglaten.

• Maar over een aantal andere, toch essentiële vragen bestaat helemaal geen eensgezindheid.

De Vlaamse versie is in dit geval mooier. In het Nederlands zou je beter een andere zinsbouw kunnen kiezen.

Datzelfde geldt voor het tweede voorbeeld. Zoals het er staat, is het prima. Ben je nochtans van mening dat in het Nederlands nochtans te verouderd is, dan kun je het beter anders zeggen. Bijvoorbeeld ...

• Geen enkele van de talrijke voorspellingsmodellen van het IPCC had dit echter zien aankomen.

Voor een lijst van dergelijke verouderde woorden en begrippen klik HIER.

Ik vind Vlaams over het algemeen vriendelijker in het gehoor liggen dan Nederlands. Ook in België is er met enige regelmaat het een en ander te doen over de vraag wat nu eigenlijk de correcte Belgische taal is. Ik heb daar ergens een uitgebreid artikel over, maar ik heb nu even geen tijd om dat op te zoeken. We spreken ook niet van Vlaams, maar van Belgisch Nederlands.

Bij mijn vertalingen moet ik donders goed oppassen dat ik geen ouderwetse woorden gebruik; het moet hedendaags Nederlands zijn en niets anders. Dat kan soms problemen geven. Sterker nog: daar worstel ik op dit moment mee. In het boek dat ik nu aan het vertalen ben, laat de schrijver de alwetend vertellen dingen zeggen die me zelfs in het Engels nogal formeel en soms zelfs archaïsch voorkomen. Wat moet ik dan; daarin meegaan en ook een wat formeel aandoend Nederlands gebruiken, of kiezen voor lekker lezend Nederlands en het taalgebruik moderniseren? Op die vraag is geen eensluidend antwoord te geven. Dat moet ik van geval tot geval bekijken. Als ik een goed voorbeeld tegenkom, zal ik het hier eens plaatsen. Dan kun jij misschien beoordelen, Robert, of dat inderdaad een wat gezwollen Engels is of niet. Maar, ook dit is weer een interessant aspect van het vertalen. Naar stijl en inhoud getrouw vertalen ... of het zo vertalen zoals je het zelf graag in het Nederlands zou willen lezen? That is the question, Ophelia ...
-------------------------------

[Martinus]

Ik heb heel veel met Belgen samengewerkt en die 'nochtansten' regelmatig. Ahoewel het een in het NLs zelden gebruikt woord is, heb ik het altijd verstaan zonder me te hoeven afvragen wat het betekende. Nochtans wist ik er geen synoniem voor dat hoefde ik ook nooit te zoeken.

Het is me overigens opgevallen dat Belgen een aantal woorden gebruiken die wij niet toepassen maar desondanks wel goed verstaan.

Ondanks het feit dat Vlaams en Nederlands zeker niet dezelfde taal is

Natuurlijk is het wel dezelfde taal! Wel kent men er ook dialecten, net zoals in NL en dan is het minder makkelijk te verstaan.

[Robert Delhaye]

Bedankt voor de informatie! Wel handig, zo'n 'multifunctioneel' woord.

Vlaams is natuurlijk dezelfde taal als Nederlands, maar ik heb begrepen dat woorden soms een andere betekenis hebben,
zo betekent het Nederlandse 'lopen' in het Vlaams: 'rennen'
wat de Nederlander 'lopen' noemt, noemt de Vlaming: 'stappen' of 'wandelen'

vriendelijke groet,
Robert

[Robert Delhaye]

Best interessant hoe dezelfde 'onderwijstaal' in een ander land anders gebruikt kan worden wat woordkeus betreft, en wat invloeden uit een andere taal betreft.
Bijvoorbeeld Duits en Oostenrijks. De Oostenrijkers beheersen het Duits, maar de Duitsers beheersen het Oostenrijk zelden of nooit.
Österreichisch - Deutsch - Österreichisch:
Sagt der Österreicher Sessel, meint er Stuhl
Meint der Österreicher Sessel, sagt er Fauteuil
Sagt der Österreicher Diwan, meint er Sofa
Meint der Österreicher Kaffeetasse, sagt er Schale
Sagt der Österreicher Tasse, meint er Untertasse
Sagt der Österreicher Häferl, meint er eine grosse Tasse
Meint der Österreicher Schrank, sagt er Kasten
Sagt der Österreicher Eiskasten, meint er Kühlschrank
Meint der Österreicher eine Bettdecke, sagt er Tuchent
Sagt der Österreicher Polster, meint er Kopfkissen
Meint der Österreicher Defekt, sagt er Gebrechen
Sagt der Österreicher Mist, meint er Müll
Meint der Österreicher Anwohnerplakette, sagt er Parkpickerl
Sagt der Österreicher Primarius, meint er Chefartzt
Meint der Österreicher Krankenwagen, sagt er Rettung
Sagt der Österreicher, dass er Sie zhaus führen möchte, so meint er damit, dass er Sie nach Hause fahren oder begleiten würde. Auch ein Möbelstück wird bei einem Umzug übrigens nicht transportiert, sondern ins neue Heim geführt
Sagt der Österreicher falsch parkiert, meint er falsch geparkt

Op het gebied van etenswaar en ingrediënten zijn vrijwel álle benamingen in het Oostenrijks anders dan in het Duits, bijvoorbeeld:
Oostenrijks - Duits
Erdapfel - Kartoffel
Eierspeis - Rührei
Heurige - Jungkartoffel
Karfiol - Blumenkohl
Kohlsprossen - Rosenkohl
Melanzani - Auberginen
Paradeiser - Tomaten
Ribisel - Johannisbeere
Selchfleisch - Rauchfleisch
Topfen - Quark
Weinberl - Weintraube

Toch wordt het door de Oostenrijkers niet op prijs gesteld als een niet-Oostenrijker Oostenrijkse woorden probeert te gebruiken. De Oostenrijkers zijn er te trots op ook het Duits te beheersen.

met vriendelijke groet,
Robert